Το αμερικάνικο όνειρο ξεθώριασε

Σάββατο, 09 Ιανουαρίου 2021

Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού - Ερευνητή

Έπεσε από τα σύννεφα η διεθνής κοινότητα από την εισβολή στο Καπιτώλιο στην Ουάσιγκτον. Αυτό που με εντυπωσίασε ήταν το πάθος των διαδηλωτών. Η βαθιά απολιτίκ, όπως πιστεύαμε, Αμερική εμφάνισε μία άλλη εικόνα, που μας εξέπληξε. Τι είναι αυτό που έκανε όλους αυτούς τους ανθρώπους να αφήσουν τους καναπέδες τους και να ξεσηκωθούν; Νομίζω η απελπισία, πάνω στην οποία πόνταρε ο κ. Trump και κέρδισε τις εκλογές του 2016 και παραλίγο και του 2020.

Το αμερικάνικο όνειρο συνοψιζόταν στις εξής 4 λέξεις: sky is the limit. Αυτό εξέθρεψε πολλές γενιές Αμερικανών. Πράγματι είναι πιο εύκολο να πλουτίσει κανείς στην Αμερική παρά στην Ευρώπη. Είναι έτσι το πλαίσιο εκεί που προτρέπει στο ρίσκο και αν αποτύχεις δεν σου παίρνει το κεφάλι, αλλά σου επιτρέπει να ξαναπροσπαθήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο ξεφύτρωσαν όλες αυτές οι ιδέες και οι επιχειρήσεις που απογείωσαν τους υπολογιστές και την τεχνολογία γενικότερα. Δημιουργήθηκαν έτσι οι γνωστοί τεχνολογικοί κολοσσοί δημιουργώντας δισεκατομμυριούχους 35άρηδες.

Όμως το αμερικάνικο όνειρο δεν είναι πια για όλους, όπως συνέβαινε παλαιότερα στην Αμερική. Κάποιοι δεν έχουν καμία ευκαιρία. Στον πίνακα βλέπουμε το εισόδημα σε σχέση με το μέσο μισθό στις ΗΠΑ όπου αποδεικνύεται ότι το εκπαιδευτικό επίπεδο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο εισόδημα, τώρα πια. Το 84% όσων πήγαν μέχρι Γυμνάσιο έχει μισθό μικρότερο από το μέσο μισθό της Αμερικής. Μόλις το 2% των αποφοίτων Γυμνασίου έχει μισθό μεγαλύτερο από το διπλάσιο του μέσου μισθού. Αντίθετα οι πτυχιούχοι έχουν σε ποσοστό 25% υψηλό μισθό. Λογικό είναι, σύμφωνα με την εξέλιξη της τεχνολογίας. Τη δεκαετία του 50 μπορούσε να πλουτίσει κάποιος πουλώντας παπούτσια, επάγγελμα που χρειαζόταν ταλέντο και εξυπνάδα, αλλά όχι απαραίτητα υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο. Με την έκρηξη της τεχνολογίας είναι προαπαιτούμενο το υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο για τη συμμετοχή στις εταιρείες τεχνολογίας. Συνεπώς δεν έχουν όλοι τις ίδιες ευκαιρίες τώρα πια. Κάποιοι δεν έχουν καμία ευκαιρία, όχι λόγω καταγωγής, όπως συνέβαινε παλιά, αλλά λόγω ελλιπούς εκπαίδευσης.

Η παγκοσμιοποίηση και η αυτοματοποίηση της εργασίας δημιούργησε πολλούς απελπισμένους εργάτες που έμειναν άνεργοι και νιώθουν ότι δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Αυτοί οι άνθρωποι θεωρούν ότι το πολιτικό σύστημα κατέστρεψε τη ζωή τους και δεν έχουν πια καμία ευκαιρία. Πράγματι η παγκοσμιοποίηση δεν έτυχε, πέτυχε. Χρειάστηκαν πολιτικές αποφάσεις που επέτρεψαν το ελεύθερο εμπόριο και την ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων, ώστε να φθάσουμε στο σημερινό τοπίο της παγκόσμιας οικονομίας. Γι’ αυτό υπάρχει τόσος θυμός από αυτούς τους ανθρώπους.

Ο κ. Trump εκμεταλλεύτηκε αυτή την οργή και μίλησε στην καρδιά αυτών των ανθρώπων. Είναι χαρακτηριστικό το κεντρικό του σύνθημα: Να κάνουμε την Αμερική μεγάλη, πάλι. Το κλειδί είναι στο πάλι, που έδωσε ελπίδα στους απελπισμένους. Θα μου πείτε δεν καταλάβαιναν ότι τους κορόιδευε; Όχι γιατί είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, αλλά και γιατί οι υπόλοιποι πολιτικοί τους μιλούσαν για πράγματα που τους άφηναν παγερά αδιάφορους, όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η πολιτική ορθότητα, η προστασία των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και άλλα, που ενώ είναι σωστά δεν έχουν καμία σχέση με το πρόβλημά τους. Είναι σα να σου λέει κάποιος δεν έχω δουλειά, δεν έχω να φάω και να του απαντάς ότι αν ανέβει η θερμοκρασία κατά 30C θα υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα. Δεν είναι φυσικό να ακολουθήσει αυτόν που θα του πει εγώ θα σου βρω δουλειά; Ακόμη και αν ξέρει ότι έχει ελάχιστες ελπίδες εκεί θα πάει.

Η αριστερά ανά τον κόσμο μιλάει για μείωση των ανισοτήτων, που στην Αμερική είναι τεράστιες. Δεν μπορεί αυτό να αποτελέσει το όραμα των απελπισμένων. Το όνειρό τους είναι να έχουν ευκαιρίες, όχι να έχουν μια λίγο καλύτερη κατάσταση.

Αυτό εκμεταλλεύτηκε ο κ. Trump αλλά και άλλοι ανά τον κόσμο. Μίλησαν στην καρδιά τους και τους πούλησαν ελπίδα. Και επειδή η ελπίδα πεθαίνει τελευταία αυτοί “αγόρασαν” την ελπίδα και έγιναν τόσο φανατικοί υποστηρικτές τους. Η οργή που βγάζουν εναντίον του πολιτικού συστήματος και των ΜΜΕ είναι απολύτως φυσιολογική, θεωρώντας τους πολιτικούς υπεύθυνους για την κατάστασή τους και τα ΜΜΕ υπεύθυνα για την απόκρυψη της δικής τους απελπιστικής κατάστασης.

Το χαμηλό τους μορφωτικό επίπεδο τους κάνει ευάλωτους σε θεωρίες συνωμοσίας και σε ανθρώπους που τους πουλούν ψεύτικη ελπίδα. Δεν πρέπει, λοιπόν, να μας προκαλεί καμία έκπληξη η τόση οργή που έβγαλαν. Ούτε βέβαια να μας προκαλεί έκπληξη ότι το 20% των Αμερικανών επικροτούν την εισβολή στο Καπιτώλιο.

Είναι προφανές ότι αν αυτοί οι άνθρωποι δεν αποκτήσουν ελπίδα δεν θα λυθεί το πρόβλημα. Δεν έχει σημασία που ηττήθηκε ο κ. Trump στις εκλογές. Θα βρεθεί κάποιος άλλος στη θέση του στο μέλλον να μιλήσει στις καρδιές αυτών των ανθρώπων.

Για να μην πιάνονται κορόιδα από τον καθένα που τους πουλάει ελπίδα ανάκατη με θεωρίες συνομωσίας η μόνη λύση είναι η εκπαίδευση. Όσο υψηλότερο είναι το εκπαιδευτικό επίπεδο του ανθρώπου, τόσο πιο εύκολα μπορεί να προσαρμοστεί στην καινούρια εποχή και τόσο λιγότερο τσιμπάει σε θεωρίες συνομωσίας όπως ότι η γη είναι επίπεδη, για παράδειγμα. Μας ενδιαφέρει, συνεπώς, η εκπαίδευση όλων. Στην Αμερική υπάρχουν τα εξαιρετικά σχολεία και Πανεπιστήμια, αλλά υπάρχουν και τα σκουπίδια. Η αμορφωσιά είναι πολύ μεγάλη. Είναι κοινωνική ανάγκη να δοθεί πραγματική ελπίδα και να βελτιωθεί το εκπαιδευτικό επίπεδο των ανθρώπων χαμηλής μόρφωσης γιατί αυτοί οι άνθρωποι επηρεάζουν τις ζωές όλων μας. Δεν μπορεί να είναι αποδεκτό τόσοι πολλοί να νιώθουν παρίες.

Εισόδημα (Ε) σε σχέση με τον μέσο μισθό (ΜΜ) στις ΗΠΑ
	Ε<0,5 ΜΜ	0,5ΜΜ<Ε<ΜΜ	ΜΜ<Ε<1,5ΜΜ	1,5<ΜΜ<Ε<2Μ	2ΜΜ<Ε
Γυμνάσιο	44	40	11	3	2
Λύκειο ή ΙΕΚ	25	40	20	9	7
ΑΕΙ	13	24	22	16	25
Πηγή: ΟΟΣΑ 2020 Εργαζόμενοι 25-64 ετών Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

https://www.naftemporiki.gr/opinion/33446/to-amerikaniko-oneiro-xethoriase/