Πώς προετοιμάζουμε τα παιδιά μας για την 4η βιομηχανική επανάσταση;
Παρασκευή, 29 Νοεμβρίου 2019
Του Στράτου Στρατηγάκη
Μαθηματικού - Ερευνητή
stratig@yahoo.com
Αγωνιούν οι υπεύθυνοι της εκπαιδευτικής πολιτικής σε πολλές χώρες για το πώς θα προετοιμάσουν την επόμενη γενιά για να ζήσει και να εργαστεί σε ένα κόσμο που δεν ξέρουμε πώς θα είναι, γιατί κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις ραγδαίες εξελίξεις που αλλάζουν τον πλανήτη μας συνολικά και όχι μια χώρα μόνο.
Για να αντιμετωπίσουν το άγνωστο θα πρέπει οι νέοι όλων των χωρών να αποκτήσουν, πέρα από τη γνώση, εκείνες τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να μαθαίνουν μόνοι τους, ώστε να επικαιροποιούν συνεχώς τις γνώσεις τους και να εξελίσσονται συνεχώς. Γιατί όλα τα επαγγέλματα αλλάζουν και είναι απαραίτητη η προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Ο μηχανικός αυτοκινήτων, για παράδειγμα, δεν αρκεί να αλλάζει τα λάδια του αυτοκινήτου. Πρέπει να μπορεί και να σβήνει το μήνυμα που βγάζει το αυτοκίνητο για την αλλαγή των λαδιών. Αυτό απαιτεί στοιχειώδεις γνώσεις υπολογιστών. Αυτές τις γνώσεις πρέπει να τις αποκτήσει στη διάρκεια της φοίτησής του στη μέση εκπαίδευση, πράγμα που δεν συμβαίνει για διάφορους λόγους.
Τι γίνεται, όμως, με τη βασική γνώση, τις σπουδές των παιδιών μας; Πρέπει να σχετίζονται με τις διεθνείς εξελίξεις ή όχι; Είναι αυτό που λένε η σύνδεση με την αγορά εργασίας. Είναι απαραίτητη; Πιστεύω πως είναι απαραίτητη η σύνδεση. Όχι η υποταγή στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας γιατί αυτό θα δημιουργήσει ανθρώπους με λειψές γνώσεις, αλλά βλέποντας προς τα πού πηγαίνουν τα πράγματα πρέπει η εκπαίδευση να προσαρμόζεται και αυτή στα νέα δεδομένα. Η εκπαίδευση πάντα θα ακολουθεί τις εξελίξεις, αφού δεν μπορεί να τις καθορίζει, αλλά πρέπει να ακολουθεί και να προσαρμόζεται στην εξέλιξη των πραγμάτων.
Στον σχεδιασμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να υπάρχει μία τουλάχιστον στοιχειώδης πρόβλεψη για το μέλλον, που έρχεται πιο γρήγορα από ότι πιστεύουμε, ώστε οι νέοι πτυχιούχοι μας να μη μένουν άνεργοι μετά την αποφοίτησή τους. Σκοπός κάθε νέου που σπουδάζει είναι να έχει ένα φωτεινό μέλλον. Δεν στοχεύει στο ταμείο ανεργίας ή σε μια θέση στο Δημόσιο. Πηγαίνει προς τα εκεί γιατί δεν έχει άλλη ελπίδα.
Η αναδιάταξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που επιχείρησε ο πρώην υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου την προηγούμενη άνοιξη κατηγορήθηκε για προχειρότητα και πολλά άλλα που πράγματι ισχύουν, αφού πολλά από τα νέα τμήματα λειτούργησαν με προσωρινές γενικές συνελεύσεις αποτελούμενες από καθηγητές άλλων τμημάτων και η διδασκαλία θα στηριχτεί σε προσωρινούς διδάσκοντες. Σε κάποια τμήματα θα γίνει χωρίς καθόλου… διδάσκοντες, όπως για παράδειγμα στο τμήμα Νοσηλευτικής στο Διδυμότειχο όπου οι φοιτητές κινδυνεύουν να χάσουν το εξάμηνο λόγω έλλειψης διδασκότων.
Πέρα από τα οργανωτικά θέματα στα οποία δεν διακρινόμαστε ως λαός υπάρχει και η μεγάλη εικόνα. Ο σχεδιασμός που έγινε είχε το βλέμμα στο μέλλον ή στο παρελθόν; Τα τμήματα που ιδρύθηκαν θα εξυπηρετούν τις μελλοντικές ανάγκες της χώρας μας σε εργαζόμενους, όσο μπορούμε να τις προβλέψουμε, ή θα παράγουν πτυχιούχους που δεν θα βρίσκουν εργασία γιατί τα πτυχία τους δεν θα έχουν καμία ζήτηση στην αγορά εργασίας; Αυτό θα προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε.
Ιδρύθηκαν συνολικά 133 τμήματα το 2019, κάποια από τα οποία αποτελούν μετεξέλιξη και αναβάθμιση ήδη υπαρχόντων τμημάτων ΤΕΙ. Από αυτά τα εντελώς νέα είναι περίπου τα 28. Θα περίμενε κανείς αυτά τα εντελώς νέα τμήματα να έχουν τέτοιο αντικείμενο σπουδών που να ανταποκρίνεται στο μέλλον που έρχεται. Η πρώτη σκέψη που θα κάνει κάποιος είναι να δει πόσα από τα νέα αυτά τμήματα έχουν ως αντικείμενο την πληροφορική, αφού αυτό είναι το μέλλον. Στη λίστα με τα εντελώς νέα τμήματα δεν υπάρχει κανένα! Σκέφτεσαι δεν είναι δυνατόν. Μήπως υπάρχουν στη λίστα με τα τμήματα που θα λειτουργούσαν από το 2020 και μετά και, σωστά, η νυν υπουργός Παιδείας ζήτησε την επανεξέταση της λειτουργίας τους; Σ’ αυτή τη λίστα βρίσκεται μόνο ένα το τμήμα Πληροφορικής στη Γεωργία και το περιβάλλον του Γεωπονικού Πανεπιστημίου. Μελετώντας τους αριθμούς των εισακτέων του 2019, όπου συμπεριλαμβάνονται τα νέα τμήματα που λειτούργησαν το 2019, βλέπουμε ότι το 7,24% των θέσεων των εισακτέων δίνονται στα τμήματα Πληροφορικής και το 3,02% στα τμήματα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ, πολλοί απόφοιτοι των οποίων ασχολούνται με την πληροφορική ως μηχανικοί. Οι εισακτέοι στα τμήματα πληροφορικής δεν είναι πολλοί. Θα μου αντιτείνει κάποιος ότι κάθε Πανεπιστήμιο έχει ένα τμήμα πληροφορικής, που είναι, έτσι κι αλλιώς, απαραίτητο και για τη σωστή λειτουργία κάθε Πανεπιστημίου. Ναι, αν συμπεριλάβουμε και τις σχολές Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ, κάθε Πανεπιστήμιο έχει τουλάχιστον ένα τμήμα. Συνεπώς, θα μου πείτε δεν χρειαζόμαστε άλλα τμήματα. Ναι, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερους αποφοίτους. Οι λύσεις είναι δύο: Η πρώτη είναι να αυξηθεί ο αριθμός των εισακτέων σ’ αυτά τα τμήματα με επιπλέον πόρους γι’ αυτά τα τμήματα που έπρεπε να τους δοθούν αντί να ιδρύονται τμήματα που υπάρχουν σε άλλα Πανεπιστήμια και δεν χρειαζόμαστε περισσότερους πτυχιούχους αυτών των επιστημονικών αντικειμένων και η δεύτερη λύση είναι η ίδρυση τμημάτων Πληροφορικής στα Πανεπιστήμια που έχουν μόνο τμήματα Μηχανικών Η/Υ. Ο συνδυασμός και των δύο λύσεων το ιδανικό.
Στα νέα τμήματα, που λειτούργησαν το 2019, περιλαμβάνονται δύο τμήματα Μαθηματικών, δύο τμήματα Φυσικής, ένα τμήμα Χημείας για να αναφερθώ μόνο στα τμήματα των Σχολών Θετικών Επιστημών και να μην μπούμε σε συζητήσεις του τύπου γιατί να ιδρυθούν τμήματα Ανθρωπιστικών Σπουδών και όχι Πληροφορικής. Αν αυτά τα 5 τμήματα των Σχολών Θετικών Επιστημών ήταν τμήματα Πληροφορικής πιθανόν σε άλλες πόλεις θα υπήρχε μία κατεύθυνση να κοιτάξουμε προς το μέλλον. Δεν μιλάμε για φοβερά πράγματα, αλλά για στοιχειώδεις σκέψεις. Επειδή αυτό δεν έγινε πιστεύω ότι χάθηκα ακόμη μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε το απαιτούμενο ανθρώπινο κεφάλαιο για την ανάπτυξη της χώρας μας στην 4η βιομηχανική επανάσταση.
Στον πίνακα μπορείτε να δείτε τα εντελώς νέα 28 τμήματα που υπήρχαν στο Μηχανογραφικό του 2019, για να βγάλετε τα συμπεράσματά σας για το κατά πόσο οι επιλογές έγιναν με το βλέμμα στο μέλλον.
| ΚΑ | ΟΝΟΜΑ | ΙΔΡΥΜΑ | Ε.Π. |
| 1001 | Αγροτικής Ανάπτυξης, Αγροδιατροφής και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων (Ψαχνά Ευβοίας) |
ΕΚΠΑ | 3&4 |
| 1423 | Γλωσσικών και Διπολιτισμικών Σπουδών (Βόλος) |
Παν. Θεσσαλίας | 1 |
| 1425 | Δημόσιας και Ενιαίας Υγείας (Καρδίτσα) |
Παν. Θεσσαλίας | 3 |
| 1004 | Διαχείρισης Λιμένων και Ναυτιλίας (Ψαχνά Ευβοίας) |
ΕΚΠΑ | 4 |
| 1005 | Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών (Αθήνα) |
ΕΚΠΑ | 4 |
| 1516 | Επιστήμης Διατροφής και Διαιτολογίας (Καλαμάτα) |
Παν. Πελ/νήσου | 3 |
| 1278 | Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων (Αγρίνιο) |
Παν. Πάτρας | 2&3 |
| 1280 | Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής (Μεσολόγγι) |
Παν. Πάτρας | 2&3 |
| 1558 | Εργοθεραπείας (Πτολεμαΐδα) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 3 |
| 1006 | Κοινωνιολογίας (Αθήνα) |
ΕΚΠΑ | 1 |
| 1555 | Μαθηματικών (Καστοριά) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 2 |
| 1432 | Μαθηματικών (Λαμία) |
Παν. Θεσσαλίας | 2 |
| 1541 | Μηχανικών Ορυκτών Πόρων (Κοζάνη) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 2 |
| 1624 | Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης (Θεσσαλονίκη) |
Διεθνές Παν. Ελλάδας | 2&4 |
| 1623 | Μηχανικών Περιβάλλοντος (Θεσσαλονίκη) |
Διεθνές Παν. Ελλάδας | 2 |
| 1517 | Παραστατικών και Ψηφιακών Τεχνών (Ναύπλιο) |
Παν. Πελ/νήσου | 1&2&3&4 |
| 1434 | Περιβάλλοντος (Λάρισα) |
Παν. Θεσσαλίας | 2&3 |
| 1543 | Περιφερειακής και Διασυνοριακής Ανάπτυξης (Κοζάνη) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 4 |
| 1435 | Πολιτισμού και Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών (Βόλος) |
Παν. Θεσσαλίας | 1&4 |
| 1547 | Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης (Γρεβενά) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 2&4 |
| 1008 | Τεχνολογιών Ψηφιακής Βιομηχανίας (Ψαχνά Ευβοίας) |
ΕΚΠΑ | 2&4 |
| 1455 | Τουρισμού (Κέρκυρα) |
Ιόνιο Παν. | 4 |
| 1628 | Φυσικής (Καβάλα) |
Διεθνές Παν. Ελλάδας | 2 |
| 1437 | Φυσικής (Λαμία) |
Παν. Θεσσαλίας | 2 |
| 1520 | Φυσικοθεραπείας (Σπάρτη) |
Παν. Πελ/νήσου | 3 |
| 1629 | Χημείας (Καβάλα) |
Διεθνές Παν. Ελλάδας | 2&3 |
| 1011 | Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου (Ψαχνά Ευβοίας) |
ΕΚΠΑ | 1&2&3&4 |
| 1550 | Ψυχολογίας (Φλώρινα) |
Παν. Δυτ. Μακεδ. | 1 |
Μελέτη: Στράτος Στρατηγάκης |
|||