Αγχωμένοι μαθητές, πελαγωμένοι γονείς απέναντι στο λύκειο
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΟΥ
21/9/2018
Με την εισαγωγή στο λύκειο, δεν χωράει αμφιβολία ότι τα δεδομένα στην καθημερινή ζωή των μαθητών αλλάζουν άρδην. Οι σχολικές απαιτήσεις αυξάνονται, ο χρόνος μοιάζει να κυλάει ταχύτερα, ο «όγκος» των Πανελλαδικών Εξετάσεων εμφανέστερος στον ορίζοντα όσο ποτέ. «Δεν ξέρω από πού να πρωτοξεκινήσω…», αναφωνεί ο 15χρονος Κωνσταντίνος, κοιτάζοντας με απελπισία τα βιβλία στο γραφείο του. «Είναι δυνατόν να τα θυμηθώ όλα αυτά;», η απορία της Εύας, μαθήτριας Β΄ Λυκείου, μπροστά στα αναρίθμητα χαρτάκια με τους συνδέσμους της αρχαίας ελληνικής αραδιασμένα μπροστά της. Και οι γονείς; Εξίσου... πελαγωμένοι. Συχνά, ανήμποροι να βοηθήσουν, καταφεύγουν στην παρότρυνση. Και στους περιορισμούς, ασφαλώς: «Αν πέσεις κάτω από 18, ξέχνα τη σαββατιάτικη έξοδο!».
«Η σωστή διαχείριση χρόνου αποτελεί προϋπόθεση για το αποδοτικό διάβασμα των μαθητών», μπαίνει κατευθείαν στην ουσία ο κ. Στράτος Στρατηγάκης, μαθηματικός – εκπαιδευτικός ερευνητής, με 30 χρόνια εμπειρίας στη διδασκαλία. «Πρέπει να διαχωρίζουν τα σημαντικά από τα μη σημαντικά, ώστε να ιεραρχούν ανάλογα τις υποχρεώσεις τους και να κατανέμουν τον χρόνο τους». Τίποτε, όμως δεν είναι αυτονόητο.
Γιατί θεωρούμε ότι τα παιδιά οφείλουν να είναι από μόνα τους τόσο... σοφά; «Δυστυχώς, στο σχολείο, όχι μόνο δεν τους διδάσκουν πώς θα κάνουν το πρόγραμμά τους αλλά ούτε και πώς θα μαθαίνουν. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά μαθησιακά στυλ. Υπάρχουν οι οπτικοί τύποι, οι ακουστικοί, οι λεκτικοί και οι κιναισθητικοί – ο καθένας μαθαίνει με το δικό του τρόπο». Καθόλου άξιον απορίας, επομένως, που η ισοπεδωτική προσέγγιση από πλευράς σχολείου στο πώς κατακτάται η γνώση, αναπόφευκτα οδηγεί στο χάος.
Ενισχυτικά μαθήματα
Με τον διαθέσιμο χρόνο για τη μελέτη να συρρικνώνεται εξαιτίας των πολυποίκιλων δραστηριοτήτων των μαθητών –αθλητισμός, μουσική, φροντιστήριο – η σωστή διαχείρισή του είναι απόλυτη προτεραιότητα. Κι όμως! Ο «υπερβάλλων ζήλος» των γονέων συχνά οδηγεί σε ένα ακόμη σφάλμα: «Αν το παιδί είναι αδύναμος μαθητής, θα το επιφορτίσουν με επιπλέον ώρες ενισχυτικών μαθημάτων, οι οποίες δικαιολογούνται μόνο αν το παιδί όντως δεν έχει καταλάβει. Διαφορετικά, οφείλει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο κατά μόνας διάβασμα. Εχω δει τρελά πράγματα – παιδί να γυρίζει από το φροντιστήριο και να ακολουθεί ιδιαίτερο για το φροντιστήριο!», καταλήγει ο κ. Στρατηγάκης.
Η «μάστιγα» της παπαγαλίας, έρχεται να προστεθεί στους «σκοπέλους» της σωστής οργάνωσης στη μελέτη, επισημαίνει ο εκπαιδευτικός. «Χαρακτηριστικό παράδειγμα –προς αποφυγή, φυσικά– η μελέτη λυμένων ασκήσεων, που οι μαθητές λειτουργούν περισσότερο με τη μνήμη παρά με την κρίση. Αληθινή γνώση σημαίνει “καταλαβαίνω και εμπεδώνω τις έννοιες, ώστε να μπορώ να τις χρησιμοποιώ”, γεγονός που προϋποθέτει συγκέντρωση, αφοσίωση. Η μάθηση, εκτός από χρονοβόρος, είναι και κουραστική. Δεν είναι “εκδρομή”».
Πώς ασκείται ο γονεϊκός έλεγχος στη μελέτη; «Η τακτική “κρατάω το βιβλίο να μου πεις το μάθημα” είναι καταστροφική – εκτός αν το ζητήσει το ίδιο το παιδί. Πρακτικά, ο έλεγχος ασκείται μέσω της ενημέρωσής από τους εκπαιδευτικούς στο σχολείο και στο φροντιστήριο. Το “κυνήγι” για διάβασμα, αντενδείκνυται! Οπως και οι συγκρούσεις μεταξύ τους – ο δίαυλος επικοινωνίας με τους εφήβους πρέπει να παραμένει ανοιχτός. Αντίθετα, πρέπει να γίνει αντιληπτό στα παιδιά ότι δεν διαβάζουν παρά μόνον για τους ίδιους – ούτε για τους γονείς, ούτε για τους καθηγητές. Επειδή θέλουν να φτιάξουν τη ζωή τους. Κι όταν κάποιος είναι υπεύθυνος για την εκπαιδευτική του πορεία, αυτομάτως αναλαμβάνει την ευθύνη της επιτυχίας αλλά και της αποτυχίας».
Οσο για τη «δαμόκλειο σπάθη» του άγχους; «Η μη τήρηση χρονοδιαγράμματος, η μη έγκαιρη κάλυψη της ύλης ως συνέπειες της κακής οργάνωσης χρόνου, διογκώνουν το άγχος του μαθητή. Το ίδιο συμβαίνει όταν ασκείται από τους γονείς τεράστια πίεση για υψηλές επιδόσεις. Γεγονός είναι, πάντως, ότι ιδιαίτερα αγχωμένοι εμφανίζονται συχνότερα οι πιο αδύναμοι μαθητές. Εκείνοι που δεν έχουν μάθει να αφιερώνουν χρόνο στη μελέτη, άρα έχουν δυσαναπλήρωτα κενά. Διαφορετικά, 3 με 3,5 ώρες διάβασμα την ημέρα σε βάζουν με άνεση στο πανεπιστήμιο».
Η χρήση κινητού
Σε ό,τι αφορά τα συνηθέστερα προβλήματα που δυναμιτίζουν τις προσπάθειες των παιδιών για αποτελεσματική μελέτη, ο Στράτος Στρατηγάκης έχει να πει: «Είναι κρίσιμο να καταλάβουν τα παιδιά ότι την ώρα της μελέτης το κινητό δεν πρέπει να βρίσκεται στον ίδιο χώρο. Μία ειδοποίηση για την ανάρτηση ενός φίλου στα κοινωνικά δίκτυα, τους χαλάει τη συγκέντρωση. Πολυδιασπώνται.
Χωρίς να το καταλαβαίνουν, η ώρα περνά. Εννοείται ότι δεν καταργούμε το κινητό – κάτι τέτοιο θα ήταν ανέφικτο! Υστερα από 30΄-40΄ μελέτης, γίνεται ένα σύντομο διάλειμμα, όπου θα πάνε να απαντήσουν στα μηνύματά τους.
Αλλωστε, οι ατελείωτες ώρες διαβάσματος χωρίς σύντομα διαλείμματα εμβόλιμα, εξαντλούν το μυαλό και δεν φέρνουν αποτέλεσμα. Στην ίδια λογική, επειδή εχθρός της αποτελεσματικής μελέτης είναι η κούραση, έχει σημασία να μη μειώνονται οι ώρες ύπνου σε λιγότερες από 8».