Αδιάβλητο αλλά όχι δίκαιο το εξεταστικό σύστημα
Δημοσιεύτηκε στις 17/12/2015
Του Στράτου Στρατηγάκη.
Εκπαιδευτικός αναλυτής
Όλοι γνωρίζουμε ότι το εξεταστικό σύστημα για την εισαγωγή στις Ανώτατες Σχολές είναι αδιάβλητο. Κάποιες προσπάθειες αντιγραφής στις εξετάσεις αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά που δεν αλλοιώνουν τη γενική εικόνα. Είναι, όμως, δίκαιο; Τα κριτήρια επιλογής είναι τα κατάλληλα, ώστε να διασφαλιστεί ότι σπουδάζουν όσοι αξίζει να σπουδάσουν σε κάθε επιστημονικό αντικείμενο; Μήπως θα μπορούσαμε να εξασφαλίσουμε ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Πραγματική ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν μπορούμε να έχουμε, τουλάχιστον στις σχολές υψηλής ζήτησης. Στις Ιατρικές σχολές, για παράδειγμα, οι θέσεις ήταν 1.175 το 2014 και δήλωσαν ως πρώτη προτίμηση τα τμήματα ιατρικής 3.790 υποψήφιοι. Αν υπολογίσουμε ότι κάποιοι υποψήφιοι θα ήθελαν να σπουδάσουν ιατρική αλλά δεν είχαν την απαιτούμενη βαθμολογία και, συνεπώς, δεν δήλωσαν καθόλου τη σχολή, βλέπουμε ότι οι ενδιαφερόμενοι είναι πολύ περισσότεροι. Ακόμη και αν υπήρχαν τα χρήματα για να σπουδάσουν ιατρική όλοι αυτοί οι υποψήφιοι, οι ανάγκες της υγείας όχι μόνο δεν χρειάζονται 3.000 καινούριους γιατρούς το χρόνο, αλλά η επαγγελματική τους δραστηριότητα θα έκανε κακό στη δημόσια υγεία, αφού θα μας... αρρώσταιναν όλους για να ζήσουν. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουμε τους περισσότερους γιατρούς ανά κάτοικο και τις περισσότερες αξονικές τομογραφίες ανά κάτοικο στον κόσμο. Αν θέλουμε λοιπόν να διαθέσουμε, ως κοινωνία, τα χρήματα για να σπουδάσουν όσοι θέλουν ιατρική, θα πρέπει να τους ξεκαθαρίσουμε ότι δε γίνεται να εργαστούν ως ιατροί. Να καταλάβουν ότι είναι άλλο πράγμα να σπουδάζεις και άλλο πράγμα οι θέσεις εργασίας. Γιατί, αλήθεια, θέλουν να σπουδάσουν όλοι ιατρική, ενώ στις βόρειες χώρες της Ευρώπης δεν υπάρχει η ίδια επιθυμία;
Τα αίτια έχουν να κάνουν και με την οργάνωση του συστήματος υγείας, αφού όλοι μας ζήσαμε, στις προηγούμενες δεκαετίες, την εικόνα του γιατρού που νοίκιαζε ένα γραφειάκι και πλούτιζε. Αυτό το πρότυπο παραμένει ζωντανό στις αναμνήσεις των ανθρώπων και ελπίζοντας σε αυτό "σπρώχνουν" τα παιδιά τους προς τις σπουδές ιατρικής, παραβλέποντας την επαγγελματική κατάσταση των σημερινών νέων γιατρών. Στις βόρειες χώρες το σύστημα υγείας εξασφαλίζει στο γιατρό έναν αξιοπρεπή μισθό και δεν του επιτρέπει να πλουτίσει. Η οικονομία τους προσφέρει άλλους τρόπους πλουτισμού, συνεπώς δεν είναι ελκυστικές οι σπουδές ιατρικής σ' αυτές τις χώρες.
Στον πίνακα 1 βλέπουμε τις πρώτες προτιμήσεις των υποψηφίων και τις προσφερόμενες θέσεις στην ανώτατη εκπαίδευση. Παρατηρούμε ότι πέρα από τις κλασικές σχολές υψηλής ζήτησης, που δεκαετίες τώρα συγκεντρώνουν την προτίμηση πολλών υποψηφίων ακόμη και σχολές όπως τα παιδαγωγικά, που δεν γίνονται διορισμοί χρόνια τώρα, οι υποψήφιοι είναι περισσότεροι από τις προσφερόμενες θέσεις. Στους πολιτικούς μηχανικούς, για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες οι υποψήφιοι που δηλώνουν αυτά τα τμήματα ως πρώτης προτίμησης είναι λιγότεροι από τις θέσεις, λόγω της κρίσης στον κατασκευαστικό τομέα. Αυτό αποτελεί και μία ένδειξη για τον τρόπο επιλογής σπουδών των υποψηφίων και για τις επιδιώξεις τους.
Στον πίνακα 2 διαπιστώνουμε ότι δεν εισάγονται όλοι οι υποψήφιοι σε ανώτατες σχολές. 17.778 υποψήφιοι απόφοιτοι γενικού λυκείου που διαγωνίστηκαν στις εισαγωγικές του 2015 έμειναν εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αν υπολογίσουμε και τους αποφοίτους των ΕΠΑΛ και των υπόλοιπων κατηγοριών ο αριθμός όσων μένουν εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης φτάνει τους 33.628 υποψηφίους από όλες τις κατηγορίες.
| Πίνακας 1: Οι επιθυμίες των υποψηφίων και οι προσφερόμενες θέσεις | ||
| Τμήματα | 1η προτίμηση 2014 | Εισακτέοι 2014 |
| Νομικής | 3.762 | 1.213 |
| Ψυχολογίας | 3.021 | 677 |
| Παιδαγωγικά | 2.736 | 1.825 |
| Ιατρικής | 3.790 | 1.175 |
| Οδοντιατρικής | 531 | 203 |
| Μαθηματικών | 1.225 | 1.300 |
| Πληροφορικής | 1980 | 1575 |
| Ηλεκτρολόγων Μηχανικών | 2.938 | 1.175 |
| Πολιτικών Μηχανικών | 861 | 925 |
| Οικονομικών | 2.930 | 3.212 |
| Στοιχεία για τις προτιμήσεις το 2015 δεν έχει δημοσιεύσει το Υπουργείο Παιδείας | ||
| Μελέτη: Στράτος Στρατηγάκης |
||
| Πίνακας 2: Πανελλήνιες 2015: Τελειόφοιτοι και απόφοιτοι Γενικού Λυκείου | |
| Υποψήφιοι κατηγορίας 90% | 76.164 |
| Επιτυχόντες κατηγορίας 90% | 58.386 |
| Έμειναν εκτός τριτοβάθμιας από την κατηγορία 90% | 17.778 |
| Πηγή: ΥΠΠΕΘ |
|
Από τη στιγμή που θα έχουμε επιλογή υποψηφίων, δηλαδή αποκλεισμούς, γιατί αυτό σημαίνουν οι εισαγωγικές εξετάσεις ή οποιοσδήποτε άλλος τρόπος επιλογής, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε δίκαιο τρόπο επιλογής, ώστε να σπουδάζουν σε κάθε επιστημονικό αντικείμενο οι καλύτεροι. Δύο είναι οι απαραίτητες συνθήκες γι’ αυτό: Να διαγωνίζονται σε μαθήματα όσο το δυνατό πιο κοντινά στο αντικείμενο σπουδών τους και ο τρόπος εξέτασης και βαθμολόγησης να μην ενθαρρύνει την παπαγαλία.
Είναι λογικό να κρίνεται ποιοι θα σπουδάσουν ψυχολογία από τις επιδόσεις τους στα Αρχαία και τα Λατινικά; Δεν έχουν σχέση αυτά τα μαθήματα με τις σπουδές ψυχολογίας, συνεπώς αυτοί που εισάγονται τα καταφέρνουν με λάθος κριτήρια επιλογής.
Είναι λογικό να επιλέγονται αυτοί που θα σπουδάσουν προγραμματιστές με βάση τις γνώσεις τους στις Αρχές Οικονομικής Θεωρίας; Ποια σχέση έχουν με τον προγραμματισμό οι Αρχές Οικονομικής Θεωρίας;
Είναι λογικό όσοι επιθυμούν να γίνουν γραφίστες να εξετάζονται στα μαθηματικά προσανατολισμού, τα δύσκολα δηλαδή, μαθηματικά; Πρόκειται για ανθρώπους με καλλιτεχνικές τάσεις, που συνήθως δεν τα καταφέρνουν με τα μαθηματικά. Πόσα παιδιά με ταλέντο ονειρεύονταν να γίνουν γραφίστες και δεν τα κατάφεραν γιατί σκόνταψαν στα μαθηματικά. Κι όμως όλα αυτά και πολλά άλλα παράλογα θα ισχύσουν με το νέο σύστημα εισαγωγής που θα εφαρμοστεί για πρώτη φορά φέτος.
Ο τρόπος εξέτασης των μαθημάτων προωθεί την παπαγαλία με τη λογική της αντικειμενικής μέτρησης. Όποιος το γράψει ακριβώς όπως το γράφει το σχολικό βιβλίο παίρνει 20, όλοι οι άλλοι λιγότερο. Καταστρέφουμε, δηλαδή, τα μυαλά των παιδιών μας για να τα κατατάξουμε σε μία λίστα με τον ποιο αντικειμενικό τρόπο. Η συντομότερη λύση στο πρόβλημα της παπαγαλίας είναι η καθιέρωση του πολλαπλού βιβλίου, που, όμως, από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζεται και σώμα εκπαιδευμένων βαθμολογητών, ώστε να αποφευχθούν παρατράγουδα στη βαθμολόγηση.
Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι ο αποκλεισμός κάποιων μαθητών από τις σπουδές είναι πολύ δύσκολη υπόθεση και την αποτυχία μας να βρούμε ένα δίκαιο τρόπο την πληρώνουν τα παιδιά μας δεκαετίες τώρα.