Top

Στο μικροσκόπιο οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών

ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗ

 

Δημοσιεύτηκε 31/12/2013

 

Χειροτέρευση των επιδόσεων των Ελλήνων μαθητών, σε σχέση με τους προηγούμενους διαγωνισμούς, καταγράφηκε στο διεθνή διαγωνισμό PISA, που διοργανώνει ο ΟΟΣΑ. Ο διαγωνισμός αφορά μαθητές της Α Λυκείου, διεξάγεται κάθε τρία χρόνια και οι μαθητές που συμμετέχουν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα των μαθητών όλων των σχολείων και όλων των περιοχών της χώρας μας. Στο διαγωνισμό συμμετέχουν 510.000 μαθητές  από 65 χώρες.
Ελέγχεται το επίπεδο των γνώσεων στα Μαθηματικά την κατανόηση κειμένου και τις Φυσικές Επιστήμες. Ο διαγωνισμός του 2012 ήταν επικεντρωμένος στα Μαθηματικά. Σκοπός του διαγωνισμού είναι να διαπιστωθεί όχι μόνο τι ξέρουν οι μαθητές, αλλά και τι μπορούν να κάνουν με αυτά που ξέρουν.
Πολλές είναι οι αμφισβητήσεις που δέχεται ο διεθνής διαγωνισμός PISA, που διεξάγει από το 2000 ο ΟΟΣΑ σε 65 χώρες του κόσμου. Είναι λογικό να υπάρχουν πολλές ενστάσεις, αφού συγκρίνονται τα μαθησιακά αποτελέσματα ανόμοιων  εκπαιδευτικών συστημάτων που εφαρμόζονται στις διάφορες χώρες σε όλες τις ηπείρους. Ενστάσεις υπάρχουν και σ’ αυτά που μετρά ο διαγωνισμός PISA. Οι επικριτές του διαγωνισμού λένε ότι δεν μετρά γνώσεις αλλά δεξιότητες και τη χρήση τους στην καθημερινότητα. Πράγματι έτσι είναι, αλλά όποιος ρίξει μια ματιά στα θέματα που δίνονται θα διαπιστώσει ότι όσο πρακτικά και αν είναι δεν δικαιολογείται μαθητές που μαθαίνουν τις έννοιες και εμβαθύνουν να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις τους στην καθημερινότητά τους.
Οι επιδόσεις της Ελλάδας χειροτερεύουν αισθητά από το 2009 και στα τρία μετρήσιμα πεδία, δίνοντάς μας χαμηλότερες θέσεις στη διεθνή κατάταξη, όπως βλέπετε στους πίνακες. Το πρόβλημα που εμφανίζεται στις μετρήσεις είναι ότι τη μεγαλύτερη πτώση επιδόσεων εμφανίζουμε στα μαθηματικά. Ενώ είχε αποτυπωθεί μία αύξηση του μέσου όρου κατά σχεδόν 20 μονάδες με τον τελευταίο διαγωνισμό είχαμε πτώση 13 μονάδων με αποτέλεσμα να εξανεμιστεί σχεδόν όλη η πρόοδος που σημειώσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Η απόστασή μας από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (που είναι στα μαθηματικά 494) μεγάλωσε, αλλά το χειρότερο όλων είναι οι ελάχιστοι μαθητές μας που βρίσκονται στο υψηλό επίπεδο. Το ποσοστό είναι μόλις 3,9% έναντι μέσου όρου ΟΟΣΑ 12,6%. Δηλαδή οι άλλες χώρες έχουν κατά μέσο όρο τριπλάσιο αριθμό μαθητών με υψηλές επιδόσεις στα μαθηματικά από την Ελλάδα. Στο χαμηλό επίπεδο επιδόσεων ο μέσος όρος της Ελλάδας είναι 35,7% έναντι 23,1% των χωρών του ΟΟΣΑ.
Οι τρόποι αντιμετώπισης είναι δύο: ο πρώτος τρόπος είναι η απόρριψη του διαγωνισμού και των αποτελεσμάτων του, με τα γνωστά επιχειρήματα, που πράγματι έχουν βάση. Ο δεύτερος τρόπος είναι να σκεφτούμε μήπως έχουμε και αλλού παρόμοιες κακές επιδόσεις και αρνούμαστε να τις δούμε και να τις αξιολογήσουμε. Στις πανελλήνιες εξετάσεις, που αποτελούν διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων, με ζητούμενο όχι τη διαπίστωση του γνωστικού επιπέδου των μαθητών, αλλά την κατάταξή τους σε μία φθίνουσα σειρά μορίων, τα αποτελέσματα που σημειώνονται είναι εξίσου απογοητευτικά. Στις πρόσφατες εξετάσεις του 2013, με θέματα πράγματι πολύ δύσκολα και εκτός πνεύματος εξετάσεων, το 51,36% των υποψηφίων της τεχνολογικής κατεύθυνσης έγραψε στα μαθηματικά κάτω από 5 στα 20!
Το πρόβλημα της χαμηλής ποιότητας εκπαίδευσης είναι λοιπόν υπαρκτό και χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου. Δεν είναι δημιούργημα του ΟΟΣΑ. Βλέπετε οι αλλαγές που γίνονται στην μαθηματική εκπαίδευσή μας είναι η μετακίνηση κεφαλαίων διδακτέας ύλης από τη μία τάξη στην άλλη. Το πρόβλημα της αδιαφορίας των αρμοδίων είναι διαχρονικό. Κανένα σχόλιο, καμία δήλωση του Υπουργού Παιδείας για το θέμα, κανένα ενδιαφέρον για την κατρακύλα μας.

Κατανόηση κειμένου
	2006		2009		2012
	Μέση επίδοση	Θέση στους 57	Μέση επίδοση	Θέση στους 65	Μέση επίδοση	Θέση στους 65
Ελλάδα	460	36	483	32	477	40
Γαλλία	488	23	496	22	505	21
Γερμανία	495	18	497	20	508	19
Βρετανία	495	17	494	25	499	23
ΗΠΑ	500	17	-	-	498	24
Χιλή	442	38	449	44	441	48
Νότια Κορέα	556	1	539	2	536	5
Σαγκάη Κίνα	-	-	556	1	570	1
Φινλανδία	547	2	536	3	524	6
Ισραήλ	439	40	474	37	486	34
Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

 

Μαθηματικά
	2006		2009		2012
	Μέση επίδοση	Θέση στους 57	Μέση επίδοση	Θέση στους 65	Μέση επίδοση	Θέση στους 65
Ελλάδα	459	39	466	39	453	42
Γαλλία	496	23	497	22	495	25
Γερμανία	504	20	513	16	514	16
Βρετανία	495	24	492	28	494	26
ΗΠΑ	474	35	487	31	481	36
Χιλή	411	47	421	49	423	51
Σαγκάη Κίνα	-	-	600	1	613	1
Νότια Κορέα	547	4	546	4	554	5
Φινλανδία	548	2	541	6	519	12
Ισραήλ	442	40	447	42	466	41
Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

 

Φυσικές Επιστήμες
	2006		2009		2012
	Μέση επίδοση	Θέση στους 57	Μέση επίδοση	Θέση στους 65	Μέση επίδοση	Θέση στους 65
Ελλάδα	473	38	470	40	467	42
Γαλλία	495	25	498	27	499	26
Γερμανία	516	13	520	13	524	12
Βρετανία	515	14	514	16	514	20
ΗΠΑ	489	29	502	23	497	28
Χιλή	438	40	447	44	444	42
Σαγκάη Κίνα	-	-	575	1	580	1
Νότια Κορέα	522	11	538	6	538	7
Φινλανδία	563	1	554	2	545	5
Ισραήλ	454	39	455	42	470	41
Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

 

Οι Ελληνικές Επιδόσεις
	2000	2003	2006	2009	2012
Κατανόηση Κειμένου	474	472	460	483	477
Μαθηματικά	447	445	459	466	453
Φυσικές Επιστήμες	461	481	473	470	467
Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

Οι μαθητές στις άλλες χώρες

Οι άλλες χώρες παρουσιάζουν μεικτή εικόνα στις επιδόσεις τους: Η Γαλλία παρουσιάζει μία σταθερότητα στις επιδόσεις εκτός από την κατανόηση κειμένου που παρουσιάζει βελτίωση. Η Γερμανία παρουσιάζει σημαντική άνοδο στους τρεις τελευταίους διαγωνισμούς σε όλα τα αντικείμενα. Να σημειώσουμε ότι τα πρώτα αρνητικά αποτελέσματα των μαθητών της Γερμανίας είχαν προκαλέσει ανησυχία και δημόσιο διάλογο στη Γερμανία, που, εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι έπιασε τόπο.
Η Φινλανδία κατρακυλά στις θέσεις έχοντας χάσει 23 μονάδες στην κατανόηση κειμένου, 29 στα μαθηματικά και 18 στις φυσικές επιστήμες. Η Χιλή η χώρα πείραμα στην εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού που επιβλήθηκε βίαια με το πραξικόπημα του Πινοσέτ πριν 40 χρόνια βρίσκεται πολύ χαμηλά, προσπαθώντας να ανέβει.
Η μεγάλη αποκάλυψη όμως είναι οι χώρες της Άπω Ανατολής, που καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις σε όλες τις κατηγορίες. Η Κίνα, στην περιοχή της Σαγκάης, πρωτεύει, το Βιετνάμ, η Κορέα, η Ταιβάν, η Ιαπωνία, το Χονγκ Κόνγκ γίνονται οι ηγέτες της εκπαίδευσης ξεπερνώντας κατά πολύ τα παιδιά της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Είναι πιθανό ότι  η εξέλιξη του κόσμου μας θα μεταφερθεί ανατολικά, αφού οι οικονομίες τους και η εκπαίδευσή τους γίνεται πολύ καλύτερη από του δυτικού κόσμου.

Θέμα... προσχολικής αγωγής

Η έκθεση που αναλύει τα αποτελέσματα της έρευνας λέει ότι καλύτερες επιδόσεις έχουν όσοι μαθητές έχουν παρακολουθήσει προσχολική αγωγή τουλάχιστον ένα χρόνο. Το προφανές τονίζει η έκθεση, που δεν καταλαβαίνουμε εδώ στην Ελλάδα και κάνουμε όλες τις αλλαγές στο λύκειο, όπως και η τελευταία μεταρρύθμιση. Στην Ελλάδα της κρίσης στα νηπιαγωγεία δέχονται μόνο τα νήπια και ελάχιστα προνήπια, αφού η συρρίκνωση της εκπαίδευσης προχωρά. Δυναμιτίζουμε το μέλλον μας.
Οι καλοί και ταλαντούχοι δάσκαλοι κάνουν τη διαφορά στην εκπαίδευση καθώς και η αυτονομία των σχολείων. Γι’ αυτό προτείνει η έκθεση πρέπει το επάγγελμα του εκπαιδευτικού να γίνει πιο ελκυστικό, ώστε να προσελκύσει ταλαντούχους ανθρώπους. Εμείς αντί να επενδύσουμε στον καλό εκπαιδευτικό τον τσακίζουμε και δεν τον εκπαιδεύουμε. Τόσα χρόνια κουβεντιάζουμε για την διδακτική επάρκεια και τα πανεπιστήμιά μας δεν έχουν κατεύθυνση εκπαιδευτικού. Τελειώνει, δηλαδή, ένας φοιτητής το Μαθηματικό  αποκτά άδεια διδασκαλίας, χωρίς πιθανό να έχει διδαχθεί κανένα μάθημα διδακτικής ή παιδαγωγικών. Αν υπήρχε κατεύθυνση εκπαιδευτικού στο τμήμα μαθηματικών το πρόβλημα δεν θα υπήρχε. Ακόμη, όμως, αρνούμαστε να κάνουμε το προφανές.
Η καλή επίδοση στα μαθηματικά είναι ισχυρός παράγοντας δυνατότητας παρακολούθησης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και μελλοντικά εξεύρεσης καλά αμειβόμενης εργασίας. Οι χαμηλές επιδόσεις των μαθητών μας στα μαθηματικά τους δημιουργούν προβλήματα παρακολούθησης  στα πανεπιστήμια και αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους που έχουμε πολλούς «αιώνιους» φοιτητές και μεγάλο ποσοστό εγκατάλειψης των σπουδών. Το προφανές δεν θέλουμε να δούμε και πιστεύουμε ότι θέτοντας χρονικό όριο φοίτησης κάναμε το καθήκον μας.
Οι προσδοκίες των γονέων για σπουδές και καλές επαγγελματικές προοπτικές αποτελούν ισχυρό κίνητρο βελτίωσης των επιδόσεων των μαθητών.
Η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης απαιτεί κάτι παραπάνω από χρήματα. Απαιτεί όραμα και σχέδιο κατανομής των πόρων. Στην Ελλάδα κάνουμε το αντίθετο. Ιδού ένα πρόσφατο παράδειγμα: για να εκδοθεί το βιβλίο της Πολιτικής Παιδείας της Α Λυκείου, που καθιερώθηκε με την πρόσφατη μεταρρύθμιση, χρησιμοποιήθηκαν μερικά κεφάλαια από τις Αρχές Οικονομίας της Α Λυκείου, μερικά κεφάλαια από το Δίκαιο της Β Λυκείου και μερικά κεφάλαια από την Κοινωνιολογία της Γ Λυκείου. Η  ιδέα ότι τα παιδιά της Α Λυκείου δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο βιβλίο της Κοινωνιολογίας της Γ Λυκείου, λόγω δυσκολίας του μαθήματος και μικρότερης ηλικίας δεν πέρασε από το μυαλό των αρμοδίων. Κάτι παρόμοιο έκαναν με το βιβλίο της Βιολογίας της Α Λυκείου που ήταν βιβλίο για το μάθημα επιλογής της Β Λυκείου Θετικής κατεύθυνσης.
Με δεδομένο ότι το καλό κλίμα μάθησης αποτελεί προϋπόθεση βελτίωσης του μαθησιακού αποτελέσματος οι πιο ταλαντούχοι δάσκαλοι πρέπει να μπαίνουν στις πιο δύσκολες τάξεις, αποφαίνεται η έκθεση. Εδώ όταν θέλουμε να επιλέξουμε διευθυντές για τα σχολεία τους καλούμε να αποδείξουμε ότι είναι πολύ καλοί καθηγητές. Μα τίποτα δεν μας εξασφαλίζει ότι ένας καλός καθηγητής είναι και καλός διευθυντής.