Στη ζυγαριά το σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών
του Στράτου Στρατηγάκη
Δημοσιεύτηκε 18/11/2012
Ανακοινώθηκε από το υπουργείο Παιδείας η πρόταση της ομάδας εργασίας για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και επιτέλους μπορούμε να συζητήσουμε επί της συγκεκριμένης πρότασης. Μέχρι τώρα οι συζητήσεις γίνονταν σε θεωρητικό επίπεδο, αφού κανείς δεν είχε κάτι χειροπιαστό και ο καθένας φοβόταν αυτό που θα έρθει.
Η πρόταση της ομάδας εργασίας έχει πολλά θετικά σημεία που πρέπει, όμως, να γίνουν πράξη. Σημαντική είναι η οικοδόμηση κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ της Πολιτείας και της εκπαιδευτικής κοινότητας μέσα από ένα «εκπαιδευτικό συμβόλαιο» στηριγμένο στις έννοιες της εμπιστοσύνης, της ευθύνης, της σχετικής αυτονομίας και του βαθμού ελευθερίας.
Η αξιολόγηση δεν έχει σκοπό τη βαθμολόγηση του εκπαιδευτικού και του σχολείου και την κατάταξή των σχολικών μονάδων, που θα φέρνει διαφορετική χρηματοδότηση. Η ομάδα εργασίας πιστεύει ότι η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι αυτή η κατάταξη δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από όσα ενδεχομένως επιλύει. Ακόμη η ομάδα εργασίας πιστεύει ότι δεν μπορεί να γίνεται κατηγοριοποίηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών με βάση τις μαθητικές επιδόσεις. Αυτό αποτελεί ένα κρίσιμο σημείο, που είχα αναλύσει σε παλαιότερο άρθρο μου. Τα δύο αυτά σημεία θα συμβάλουν στην καθιέρωση του κλίματος εμπιστοσύνης, που είναι απαραίτητο για να ευδοκιμήσει το σύστημα. Η ομάδα εργασίας προχωρεί σε μία ακόμη πρόταση προς αυτήν την κατεύθυνση: πιστεύει ότι πρέπει να καταργηθεί η ποσόστωση στις προαγωγές των εκπαιδευτικών, που καταργεί την έννοια της αξιοκρατίας, γιατί αν το 30% προάγεται, ο προκαθορισμός του ποσοστού δεν μπορεί να έχει καμία σχέση με την αξία του εκπαιδευτικού έργου.
Ο κύριος πυλώνας της αξιολόγησης θα είναι η αυτοαξιολόγηση της κάθε εκπαιδευτικής δομής, ξεκινώντας από την κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας, τις περιφερειακές διευθύνσεις Εκπαίδευσης, τις διευθύνσεις Εκπαίδευσης και καταλήγοντας στη σχολική μονάδα και τους εκπαιδευτικούς.
Ο εκπαιδευτικός αξιολογείται σε ετήσια και περιοδική βάση. Σε ετήσια βάση ο εκπαιδευτικός αξιολογείται από το διευθυντή του σχολείου και σε περιοδική βάση από το σχολικό σύμβουλο. Η αξιολόγηση είναι περιγραφική και οι δυνατοί χαρακτηρισμοί του έργου του είναι: ελλιπές, επαρκές, πολύ καλό και εξαιρετικό. Η αξιολόγηση από το σύμβουλο θα χρησιμοποιείται ως κριτήριο για την ανάληψη θέσης ευθύνης. Η αξιολόγηση από το σύμβουλο πιστεύω ότι θα συναντήσει τεχνικές δυσκολίες, αφού οι σύμβουλοι είναι λίγοι και οι εκπαιδευτικοί 150.000. Αν καθιερωθεί η ανά τετραετία αξιολόγηση, τότε θα πρέπει να αξιολογούνται σχεδόν 40.000 εκπαιδευτικοί το χρόνο, δηλαδή 200 εκπαιδευτικοί την ημέρα σε όλη την Ελλάδα. Δύσκολο έως ανέφικτο φαίνεται, εκτός αν αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των συμβούλων ή αν δεν ασχολούνται με τίποτε άλλο.
Η οργάνωση
Για την οργάνωση της διαδικασίας προτείνεται η ίδρυση της Α.ΔΙ.ΠΕ. της Ανεξάρτητης Δημόσιας Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Εκπαίδευση, που θα καθορίζει τη διαδικασία και της ΜΟ.ΔΙ.ΠΕ. της Μονάδας Διασφάλισης Ποιότητας στην Εκπαίδευση, που θα αναλάβει το συντονισμό και την παρακολούθηση του έργου της αξιολόγησης. Η όλη διαδικασία είναι «διαρκής, επίπονη, χρονοβόρα και υψηλού κόστους», σύμφωνα με την ομάδα εργασίας, και έχει απόλυτο δίκιο. Η ερώτηση είναι πού θα βρεθούν οι απαραίτητοι πόροι, μέσα στη συγκεκριμένη οικονομική και κοινωνική συγκυρία στην οποία ζούμε. Αν η αξιολόγηση δρομολογηθεί όπως συνήθως γίνεται στην Ελλάδα, χωρίς την αναγκαία χρηματοδότηση, θα αποτύχει, όπως τόσες και τόσες άλλες προσπάθειες.
Από τη θεωρία στην πράξη
Οι δυσκολίες βρίσκονται εδώ, γιατί το σύστημα θα κινδυνεύσει να καταντήσει απίστευτα γραφειοκρατικό. Στο ελληνικό κράτος αυτός είναι ο ένας φόβος, γιατί μέχρι τώρα έχουν καταστραφεί πολλές καλές ιδέες στην προσπάθεια εφαρμογής τους.
Ο δεύτερος παράγοντας από τον οποίο θα κριθεί η επιτυχία του όλου εγχειρήματος είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και η καχυποψία με την οποία αντιμετωπίζεται κάθε νέα πρωτοβουλία, καθώς το πελατειακό κράτος έχει υποχωρήσει λόγω της ανυπαρξίας διορισμών, όμως έχει μεταφερθεί στην κατανομή των θέσεων ευθύνης (που έχουν μεγαλύτερες οικονομικές απολαβές) σε ημετέρους. Γνωρίζοντας το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε η ομάδα εργασίας πιστεύει ότι ο κρίσιμος παράγοντας επιτυχίας του συστήματος είναι η αποδοχή του συστήματος από τους εκπαιδευτικούς και η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης που έχουν ως απαραίτητη προϋπόθεση τη δικαιοσύνη.
Αν αυτή η πρόταση υιοθετηθεί από το υπουργείο και προχωρήσει, θα έχουμε μία βάση συζήτησης για να δούμε τις αδυναμίες που μπορεί να φανούν στην πράξη και τις πιθανές διορθωτικές κινήσεις που μπορεί να χρειαστούν. Πιστεύω ότι αυτό το πλαίσιο αποτελεί μια καλή αρχή.