Πανεπιστήμια: Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω
του Στράτου Στρατηγάκη
Δημοσιεύτηκε 29/8/2012
Μεγάλος θόρυβος έγινε για την αξιολόγηση των ελληνικών πανεπιστημίων από το Jiao Tong University της Σανγκάης. Δύο μόνον ελληνικά πανεπιστήμια περιλαμβάνονται στη λίστα με τα 500 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου το Πανεπιστήμιο της Αθήνας στις θέσεις 301 - 400 φέτος, από 201 - 300 πέρυσι, και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης στις θέσεις 301 - 400 φέτος και στην ίδια θέση και πέρυσι. Αμέσως άρχισαν τα σχόλια για τον ξεπεσμό του ελληνικού πανεπιστημίου και τις αλλαγές που χρειάζονται και δεν γίνονται.
Θα συμφωνήσω ότι χρειάζονται αλλαγές, που δεν γίνονται, στα ελληνικά πανεπιστήμια. Θα συμφωνήσω ότι δεν λειτουργούν σωστά και παράγουν πενιχρά εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Να θυμίσω εδώ ότι μόνον ένας στους δύο φοιτητές ολοκληρώνει τις σπουδές του σε λογικό χρόνο. Θα συμφωνήσω ότι υπάρχει οικογενειοκρατία, όχι μόνο στο τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας Αθήνας που κατήγγειλε ο κ. Πανάρετος, αλλά και σε πολλά άλλα.
Συμφωνώ ότι υπάρχουν πολλά στραβά στα πανεπιστήμιά μας, αλλά με ενοχλεί η υποκρισία της καταδίκης. Υπάρχει διαφθορά και κατασπατάληση πόρων στα πανεπιστήμια. Σωστά, αλλά μόνο στα πανεπιστήμια; Υπάρχει οικογενειοκρατία στα πανεπιστήμια. Σωστά, αλλά μόνο στα πανεπιστήμια; Υπάρχει κυριαρχία των κομματικών οργανώσεων στα πανεπιστήμια. Σωστά, αλλά μόνο στα πανεπιστήμια; Υπάρχει πρόβλημα οργάνωσης και λειτουργίας. Σωστά, αλλά μόνο στα πανεπιστήμια;
Και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπάρχει πρόβλημα αποτελεσματικότητας και γενικότερα σε όλον το δημόσιο τομέα. Θα ήταν παράλογο να ήταν διαφορετικά τα πανεπιστήμια από την υπόλοιπη χώρα. Απλά πιστέψαμε το παραμύθι της ισχυρής οικονομίας και χώρας. Κάθε φορά που ανακαλύπτουμε ότι κάποιος τομέας δεν ανταποκρίνεται σ' αυτό το παραμύθι κριτικάρουμε και αγανακτούμε. Αν αξιολογούσαμε τις υπηρεσίες της Υγείας, αλλά και ολόκληρου του δημόσιου τομέα, τα ίδια αποτελέσματα δεν θα πετυχαίναμε;
Αν αξιολογούσαμε και τις υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα, θα καταλαμβάναμε καλύτερη θέση; Να θυμίσω ότι χρειάστηκε να έρθουν γερμανικά πολυκαταστήματα στη χώρα μας για να δει οΕΈλληνας εμποράκος ότι όταν επιστρέφεται ένα προϊόν πίσω, τότε επιστρέφονται και τα χρήματα στον καταναλωτή. Δεν του λέμε «πάρε κάτι άλλο και πληρώνεις τη διαφορά». Το είδε, δεν το εμπέδωσε ακόμη. Στον ιδιωτικό τομέα, εξάλλου, ανθεί η φοροδιαφυγή, όχι στο δημόσιο.
Το πρόβλημά μας, λοιπόν, δε βρίσκεται μόνο στα πανεπιστήμια, ούτε καν μόνο στο δημόσιο τομέα. Δυστυχώς το πρόβλημά μας είναι στο σύνολο της κοινωνίας μας. Το πρόβλημά μας βρίσκεται στην οργάνωση, τη διαχείριση και την απουσία κοινού οράματος για το μέλλον. Είναι χαρακτηριστικό το πλήθος των εμφυλίων πολέμων που κάναμε, από την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου.
Φαίνεται το πρόβλημά μας στους κακούς μέσους όρους που πετυχαίνουμε σε αντίθεση με τις ατομικές μας επιδόσεις που ξεχωρίζουν, ειδικά αν αναλογιστούμε το μικρό πληθυσμό μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι χαμηλές μας επιδόσεις στην αξιολόγηση του προγράμματος PISA, αλλά και η τραγική αποτυχία των μαθητών μας στις πανελλαδικές εξετάσεις από τη μία και οι εξαιρετικές επιδόσεις κάποιων μαθητών στη μαθηματική Ολυμπιάδα και τους αντίστοιχους διαγωνισμούς στη Βιολογία και την Αστρονομία, που προετοιμάστηκαν από μία μικρή ομάδα ανθρώπων, σε μικρό χρονικό διάστημα και, όμως, σε πείσμα των αντιξοοτήτων, διακρίθηκαν.
Ξεχωρίζουμε και διακρινόμαστε εκεί όπου εργαζόμαστε μόνοι ή σε μικρές ομάδες για ένα σκοπό, αποτυγχάνουμε εκεί που πρέπει να λειτουργήσουμε οργανωμένα και συντεταγμένα ως κοινωνία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το δημόσιο χώρο δεν τον θεωρούμε δικό μας, αλλά του… γείτονα. Γι' αυτόν τον καταστρέφουμε χωρίς κανένα πρόβλημα. Αυτό με ενοχλεί πιο πολύ απ' όλα με τα πανεπιστήμιά μας: τα καταστρέφουν και κανείς δεν σκέφτεται ότι πρόκειται για την περιουσία μας, όλων μας, ακόμη και αυτών που καταστρέφουν…