Ερευνητική εργασία στην κόψη του ξυραφιού.
του Στράτου Στρατηγάκη
Δημοσιεύτηκε 19/1/2012
Ένας καινούριος τρόπος μάθησης και εργασίας εισήχθη στα σχολεία, πιλοτικά για το α τετράμηνο και κανονικά από το β τετράμηνο. Το εγχείρημα καρκινοβατεί γιατί η εισαγωγή του έγινε βιαστικά, χωρίς σοβαρή προετοιμασία και τώρα κινδυνεύει με απαξίωση από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς.
Η βασική ιδέα της ερευνητικής εργασίας είναι πολύ καλή και λείπει από την εκπαίδευσή μας. Μέσα από την ερευνητική εργασία οι μαθητές μαθαίνουν να αναζητούν την πληροφορία σε διάφορες πηγές, να κρίνουν την αξιοπιστία της και να τη συνθέτουν σε μία εργασία. Το αντίθετο δηλαδή της λογικής το μάθημα είναι από τη σελίδα τάδε μέχρι τη σελίδα δείνα και πρέπει να το ξέρεις απέξω. Όλα αυτά γίνονται με τη συνεργασία ομάδας μαθητών και τη βοήθεια του καθηγητή που δεν διδάσκει αλλά καθοδηγεί.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του λαού μας είναι η δυσκολία συνύπαρξης και η μη συνεργασία, αφού ο καθένας κάνει του κεφαλιού του, δύσκολα υποτασσόμενος σε συλλογικά οράματα, αλλά και τους απλούς κανόνες της κοινωνικής ζωής. Η παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα μη συμμόρφωσης με τους κανόνες λειτουργίας της κοινωνίας που φέρνουν δυσκολίες στη συνύπαρξη. Χρειάζεται εκπαίδευση στο συγκεκριμένο θέμα και η ομαδική δουλειά που επιτυγχάνεται μέσω του project μπορεί να βοηθήσει.
Ένα άλλο θέμα είναι η έντονη ανάγκη των Ελλήνων για επαγγελματική ανεξαρτησία που οδηγεί σε μεγάλο πλήθος ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων. Έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη σ’ αυτό το είδος απασχόλησης, με μεγάλη μάλιστα διαφορά από τις άλλες χώρες. Δεν είναι κακό, αλλά οι οικονομικές συνθήκες το αλλάζουν, αφού τα μικρομάγαζα δεν αντέχουν στον ανταγωνισμό των μεγάλων πολυκαταστημάτων των πολυεθνικών που έχουν εισβάλει στην Ελλάδα με αποτέλεσμα να κλείνουν μαζικά, όπως έγινε μαζικά τις προηγούμενες δεκαετίες με τα μπακάλικα και τα super markets. Τα παιδιά μας θα ζήσουν σε μία κοινωνία που θα εργάζονται σε ομάδες και οι ελεύθεροι και μόνοι επαγγελματίες θα αποτελούν μικρό ποσοστό του εργατικού δυναμικού.
Υπάρχουν λόγοι λοιπόν για την εισαγωγή του project στα σχολεία μας. Αυτό έγινε όμως βιαστικά χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα η όλη προσπάθεια. Αν απαξιωθεί στα μάτια των παιδιών κινδυνεύει να μετατραπεί στην «ώρα του παιδιού» και να χαθεί το όποιο όφελος οριστικά. Θα φτάσει έτσι να γίνει ακόμη μία αιτία απαξίωσης του σχολείου στα μάτια των παιδιών.
Το πρόβλημα βρίσκεται στη δυσκολία του εγχειρήματος και στην ελλιπή προετοιμασία εκπαιδευτικών και μαθητών για να το αντιμετωπίσουν. Η δυσκολία του εγχειρήματος βρίσκεται στην εντελώς διαφορετική λογική του από ό,τι μέχρι σήμερα διδάσκεται στο σχολείο. Η ελλιπής προετοιμασία των εκπαιδευτικών έχει να κάνει με τα επιμορφωτικά σεμινάρια που έγιναν για κάποιους καθηγητές, όσους πρόλαβαν να κάνουν αίτηση, διάρκειας δύο ημερών. Έτσι καθηγητές που δεν γνωρίζουν τη μέθοδο και έχουν μάθει να λειτουργούν τελείως διαφορετικά πρέπει να καθοδηγήσουν τους μαθητές σε νέα μονοπάτια.
Υπάρχει και η οικονομική διάσταση του θέματος. Το Υπουργείο Παιδείας αντί να προσφέρει επιλεγόμενα μαθήματα που απαιτούν πολλούς καθηγητές διαφορετικών ειδικοτήτων, που δεν θα συμπληρώνουν το ωράριό τους και θα τρέχουν από σχολείο σε σχολείο καταφέρνει με το project να συμπληρώνουν το ωράριό τους όσοι καθηγητές δεν το συμπληρώνουν και έτσι να κάνει εξοικονόμηση ανθρώπινου δυναμικού, αφού δεν θα υπάρχουν εύκολα καθηγητές με μειωμένο ωράριο. Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο θα συμπληρώνουν τις ώρες που τους λείπουν με project, αφού μπορεί να το διδάξει οποιοσδήποτε καθηγητής.
Οι δυσκολίες που προκύπτουν είναι σημαντικές, αφού οι μαθητές έχουν ερωτήσεις σχετικά με το copy paste (την αντιγραφή των κειμένων δηλαδή) που οδήγησε μέχρι την παραίτηση το Γερμανό Υπουργό Άμυνας έχουν απορίες για τη χρησιμότητα του θέματος και πιστεύουν ότι αφού δεν τους ζητάει κανείς να παπαγαλίσουν δεν μαθαίνουν τίποτα. Δεν μπορούν να καταλάβουν δηλαδή ότι μαθαίνουν τρόπο δουλειάς και όχι συγκεκριμένες γνώσεις.
Οι δυσκολίες γίνονται πολύ μεγαλύτερες όταν σκεφτούμε το πρακτικό μέρος του θέματος: πώς πρέπει, δηλαδή, να λειτουργήσουν οι μαθητές στο σχολείο. Τρεις ώρες την εβδομάδα συγκεντρώνουν πληροφορίες, αναλύουν και συνθέτουν. Δυστυχώς όμως στα σχολεία δεν υπάρχουν βιβλιοθήκες, αφού καταργήθηκαν όσες υπήρχαν και δεν υπάρχουν και υπολογιστές αφού το μοναδικό εργαστήριο πληροφορικής σε κάθε σχολείο έχει μέχρι δεκαπέντε υπολογιστές. Φανταστείτε όλους τους μαθητές της Α Λυκείου να προσπαθούν ταυτόχρονα να αναζητήσουν πληροφορίες μέσα από το διαδίκτυο, να οργανώσουν, να γράψουν και να δημιουργήσουν μία παρουσίαση. Η εργασία πρέπει να γίνει στο σχολείο γιατί πρέπει να μάθουν οι μαθητές να συνεργάζονται, άρα δεν πρέπει το κύριο μέρος της εργασίας να γίνει στο σπίτι, κατά μόνας δηλαδή. Φανταστείτε του χρόνου που θα εισαχθεί και στη Β Λυκείου και στη Γ Λυκείου την επόμενη χρονιά πώς θα μπορούν να εργάζονται τα παιδιά στο σχολείο. Προσπαθούμε να αγνοούμε μια απλή αλήθεια: Χωρίς πόρους δεν μπορεί να προχωρήσει σωστά η εκπαίδευση. Και με πληθώρα πόρων, όμως, κανείς δεν μας δίνει τη σιγουριά ότι θα λειτουργήσει σωστά η εκπαίδευση.