Νέο σύστημα χωρίς σχέδιο

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 11/12/2011

Ο νέος τρόπος εισαγωγής στις ανώτατες σχολές έχει ήδη αγχώσει τους μαθητές της Α Λυκείου που θα αποτελέσουν την πρώτη «φουρνιά» πάνω στην οποία θα δοκιμαστεί το νέο σύστημα. Το Υπουργείο Παιδείας είχε ανακοινώσει ότι τα παιδιά θα γνωρίζουν όλη τους την πορεία μέχρι το πανεπιστήμιο από την πρώτη μέρα φοίτησής τους στο Νέο Λύκειο. Υποσχέσεις που για μία ακόμη φορά δεν πραγματοποιήθηκαν, με αποτέλεσμα τα παιδιά να ρωτούν και να μην μπορούν να πάρουν απάντηση. Ζούμε με τις διαρροές από τα διάφορα στελέχη του Υπουργείου που εισηγούνται αλλά δεν αποφασίζουν. Η Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε ότι από τον Ιανουάριο θα ασχοληθούν με το σύστημα εισαγωγής. Έτσι αναμένουμε η συζήτηση να κινηθεί στον αριθμό των μαθημάτων, την ύλη, τον τρόπο επιλογής των θεμάτων, τη διάρκεια της εξεταστικής διαδικασίας και τη διαδικασία συμπλήρωσης του μηχανογραφικού. Όλα αυτά έχουν τη σημασία τους και θα σας ενημερώνουμε πάντα γι’ αυτά, αλλά αυτά αποτελούν τη διαδικασία και, όπως πάντα, θα χάσουμε την ουσία, αφού τα πραγματικά θέματα ποτέ δεν συζητούνται για να αποφασίσουμε ως κοινωνία τι ακριβώς θέλουμε.
Δεν έχουμε αποφασίσει πόσους πτυχιούχους θέλουμε και γιατί τους θέλουμε. Η ανώτατη εκπαίδευση διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες του φοιτητή και βοηθά τον πτυχιούχο να είναι καλύτερος σε όποια εργασία και αν κάνει, ακόμη και αν είναι άσχετη με τις σπουδές του. Οι δυνατότητες απασχόλησης των πτυχιούχων από την οικονομία μας είναι περιορισμένες, αφού οι κύριοι πυλώνες της ήταν η ναυτιλία, ο τουρισμός, το φασόν και η γεωργία, που απασχολούσαν λίγους πτυχιούχους. Οι υπηρεσίες, οι πολυεθνικές εταιρείες. ο κατασκευαστικός τομέας και η εκπαίδευση ήταν ο κύριοι τομείς απορρόφησης πτυχιούχων μέχρι τώρα. Ο αριθμός όμως των πτυχιούχων που τελειώνουν τα πανεπιστήμιά μας ή έρχονται με πτυχίο από το εξωτερικό ήταν πολύ μεγαλύτερος από τις δυνατότητες απορρόφησης του ιδιωτικού τομέα. Έτσι οι πτυχιούχοι συσσωρεύονταν στο δημόσιο τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων που έγινε το καλοκαίρι του 2010 βρέθηκαν 750.000 δημόσιοι υπάλληλοι εκ των οποίων το 40% είναι πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών. Οι πτυχιούχοι σε κάθε φουρνιά μαθητών είναι μόλις 25%. Έχουμε λοιπόν υπερσυγκέντρωση πτυχιούχων στο δημόσιο. Όμως το δημόσιο σταματά τους διορισμούς, αφού προχωράμε στη δραστική του συρρίκνωση.
Δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την ανάπτυξη της οικονομίας μας με έμφαση, για παράδειγμα, στον τουρισμό ή τις κατασκευές ή την υψηλή τεχνολογία ή ποιος ξέρει τι άλλο. Πέρα από τα παχιά λόγια με τα οποία χορτάσαμε τόσες δεκαετίες τώρα δεν υπάρχει σχέδιο για την οικονομία. Έτσι δεν μπορεί να υπάρξει σχέδιο ούτε για την ανάπτυξη ή τη συρρίκνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα περισσότερα από 100 τμήματα που ιδρύθηκαν σε πόλεις και κωμοπόλεις με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα κλείσουν ή θα συγχωνευτούν με τον «Καλλικράτη» της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πολλά από αυτά πολύ σωστά. Ο απολογισμός της λειτουργίας τους είναι αρνητικός, αφού και όταν καταφέραμε να απορροφήσουμε τα χρήματα της ΕΕ αυτά σκορπίστηκαν, αφού τελικά τα τμήματα θα κλείσουν έχοντας κάνει μία μεγαλοπρεπή… τρύπα στο νερό. Αφού λοιπόν δεν θέλουμε να μιλήσουμε για την ουσία του πράγματος θα αναλωθούμε στον αριθμό των μαθημάτων και στη βελτίωση του συστήματος εισαγωγής.
Ακόμα και εδώ όμως δεν ασχολούμαστε με την αλήθεια που είναι πολύ απλή: Το σύστημα εισαγωγής εξαρτάται από τις προσφερόμενες θέσεις στην ανώτατη εκπαίδευση και τον αριθμό των υποψηφίων. Όταν το ποσοστό των εισαγομένων είναι μεγάλο η διαδικασία είναι εύκολη, αντίθετα όταν το ποσοστό των εισαγομένων είναι μικρό και άρα ο ανταγωνισμός μεγάλος, τότε δημιουργούνται και αδικίες, αφού οι ικανοί είναι περισσότεροι από τις προσφερόμενες θέσεις.
Στον πίνακα βλέπουμε τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Η Ελλάδα είναι σχετικά χαμηλά στη λίστα με τον αριθμό των εισαγομένων, αλλά έχει κάνει πολύ μεγάλη πρόοδο σε σχέση με το 1995, αφού τριπλασιάστηκε ο αριθμός των εισαγομένων. Η Γερμανία έχει μικρότερα ποσοστά εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και έχει έλλειψη πτυχιούχων, κυρίως γιατρών και μηχανικών, και η Ελβετία. Οι υπόλοιπες χώρες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά εισαγωγής. Αν υπολογίσουμε ότι τα ποσοστά αποφοίτησης στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά χαμηλά (στο 56% των εισαγομένων σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ) το συμπέρασμα είναι ότι έχουμε πολύ λίγους πτυχιούχους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο το 40% κάθε γενιάς να είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ποσοστό από το οποίο απέχουμε πολύ. Το θέμα είναι ότι ξεκινά μία ακόμη μεταρρύθμιση χωρίς να γνωρίζουμε τι ακριβώς θέλουμε να κάνουμε και γιατί. Μόνος κοινός παρονομαστής όλων των αλλαγών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης είναι η μείωση του κόστους για το κράτος.

Ποσοστό εισαγομένων στα ΑΕΙ και ΤΕΙ
Κράτος	ΑΕΙ 1995	ΑΕΙ 2009	ΤΕΙ 1995	ΤΕΙ 2009
Αυστραλία	59**	94**	-	-
Αυστρία	27	54	-	15
Δανία	40	55	33	25
Φινλανδία	39	69**	32	-
Γερμανία	26	40	15	19
Ελλάδα	15	42*	5	26*
Ιρλανδία	32	51	26	25
Ισραήλ	48	60	31	27
Ιαπωνία	31	49	33	27
Κορέα	41	71	27	36
Ολλανδία	44**	63**	-	-
Νορβηγία	59	77	5	-
Ισπανία	47	46	15	23
Σουηδία	57	68	-	11
Ελβετία	17	41	29	21
Ηνωμένο Βασίλειο	47	61	29	31
ΗΠΑ	42	70**	13	-
ΟΟΣΑ	37	59	17	19
G20	-	51	-	22
στοιχεία του 2008, γιατί το ΥΠΔΒΜΘ δεν έδωσε στον ΟΟΣΑ στοιχεία για το 2009 * ΑΕΙ και ΤΕΙ μαζί
Πηγή: ΟΟΣΑ Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης