Top

ΟΟΣΑ: Μειώστε το κόστος της παιδείας.

του Στράτου Στρατηγάκη

 

Δημοσιεύτηκε 28/3/2010

 

Μόλις εξέδωσε ο ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) έκθεση με τις συμβουλές του για την Ελλάδα. Τίτλος: Πολιτικές για μια βιώσιμη ανάπτυξη. Στο 20 σελίδων κείμενο δίνονται συμβουλές για όλο το φάσμα της οικονομίας και για την παιδεία.
Στην παιδεία ο ΟΟΣΑ διαπιστώνει ότι οι επιδόσεις της χώρας μας στο πρόγραμμα PISA είναι εξαιρετικά χαμηλές. Και είναι αναμενόμενο, αφού στο σχολείο μας το μάθημα που διδάσκεται περισσότερες ώρες από όλα τα άλλα είναι τα Αρχαία Ελληνικά. Ακόμη διδάσκονται Λατινικά στους μαθητές της θεωρητικής κατεύθυνσης και η παπαγαλία κυριαρχεί σ’ όλες τις βαθμίδες. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι αναποτελεσματικό και δεν χρειαζόμαστε το πρόγραμμα PISA για να το καταλάβουμε. Αρκεί μια ματιά στα αποτελέσματα των πανελληνίων εξετάσεων για να διαπιστώσουμε ότι, από τους καλούς μαθητές που πηγαίνουν στο Γενικό Λύκειο (έχουμε δηλαδή αφαιρέσει τους μαθητές του Τεχνικού Λυκείου και όσους σταμάτησαν το σχολείο), ένας στους τρεις δεν μπορεί να γράψει μέσο όρο πάνω από 9,5 στα 20. Δεδομένη είναι, λοιπόν, η χαμηλή ποιότητα στην παιδεία μας.

Οι προτάσεις του ΟΟΣΑ

«Η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει την αυτονομία των σχολείων και τα κίνητρα στους εκπαιδευτικούς», σημειώνει η έκθεση  και προτείνει προς τούτο να μειωθούν οι προσλήψεις, να αυξηθεί ο μέσος όρος των μαθητών στην τάξη και τα χρήματα που θα εξοικονομηθούν να δοθούν ως κίνητρο στους «καλούς» εκπαιδευτικούς.
Είναι αλήθεια ότι έχουμε μικρή αναλογία μαθητών ανά καθηγητή. Οι λόγοι είναι δύο. Ο πρώτος λόγος είναι η γεωγραφική μας ιδιαιτερότητα, που δεν μπορεί να λάβει υπόψη του ο ΟΟΣΑ είτε γιατί δεν μπορεί να το σκεφτούν οι επιστήμονές του, είτε γιατί θέλει να το αποκρύψει. Και στις δύο περιπτώσεις είναι έκθετοι. Στα νησιά μας, λοιπόν, μπορεί να είναι περισσότεροι οι καθηγητές από τους μαθητές και έτσι πρέπει να είναι, αν θέλουμε να παραμένουν Ελληνικά. Διαφορετικά μπορεί και να τα… πουλήσουμε, όπως μας προτείνουν οι φίλοι μας οι Γερμανοί.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το Υπουργείο Παιδείας αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ανεργίας των πτυχιούχων μέσω των διορισμών των καθηγητών. Δημιουργεί το πρόβλημα εισάγοντας στα πανεπιστήμια δεκαπενταπλάσιους θεολόγους, για παράδειγμα,  από όσους χρειάζεται η εκπαίδευση και μετά προσπαθεί να διορίσει μερικούς από αυτούς για να μειώσει τις αντιδράσεις. Έτσι δεν διορίζονται διοικητικοί υπάλληλοι στο Υπουργείο Παιδείας και τις διευθύνσεις εκπαίδευσης. Δεν διορίζονται γραμματείς, επιστάτες, φύλακες, συντηρητές και καθαρίστριες στα σχολεία με αποτέλεσμα η λειτουργία των σχολείων να επαφίεται στο φιλότιμο των εκπαιδευτικών, που κάνουν λίγο τον επιστάτη, πολύ τον γραμματέα και λίγο τον συντηρητή.
Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι το γενικό ξεχαρβάλωμα της κοινωνίας μας έχει παρασύρει, όπως είναι φυσικό,  και το σχολείο. Έτσι έχοντας καταλυθεί κάθε έννοια πειθαρχίας, με ευθύνη και των γονέων, γίνεται όλο και πιο δύσκολη η διδασκαλία και η τήρηση της τάξης στην… τάξη.
Θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να αυξηθεί ο αριθμός των μαθητών ανά καθηγητή. Το πρόβλημα όμως της παιδείας μας είναι στην ουσία της και όχι στην τεχνική. Ο ΟΟΣΑ προσπαθεί να εισάγει τον ανταγωνισμό μεταξύ των εκπαιδευτικών και μεταξύ των σχολείων πιστεύοντας ότι έτσι θα δουλέψει το σύστημα. Γι’ αυτό προτείνει αυτονομία των σχολείων και κίνητρα στους εκπαιδευτικούς. Η οικονομίστικη αντίληψη της εκπαίδευσης δεν στέκει, αφού η εκπαίδευση απαιτεί τη συνεργασία των διδασκόντων, αν μας ενδιαφέρει η συνολική εκπαίδευση των παιδιών μας. Δεν μπορεί, επομένως, να είναι ανταγωνιστές. Παραλείπω το καθαρά ελληνικό πρόβλημα ποιος θα αξιολογεί ποιον και με ποια κριτήρια. Σε όσους αντιμετωπίζουν με οικονομίστικα κριτήρια την παιδεία θα τους θύμιζα την αμερικάνικη ταινία της δεκαετίας του 80 με τίτλο Ο κύκλος των χαμένων ποιητών, που σημάδεψε και καθοδήγησε κάμποσους εκπαιδευτικούς.

Η αλήθεια των αριθμών

Στον πίνακα βλέπουμε το συνολικό προσωπικό που εργάζεται στην εκπαίδευση στις χώρες του ΟΟΣΑ, το μέσο όρο των χωρών της ΕΕ και των χωρών του ΟΟΣΑ. Ο πίνακας είναι από την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ «Η εκπαίδευση με μια ματιά» έκδοση 2009. και τα στοιχεία είναι του έτους 2007. Βλέπουμε στην πρώτη στήλη αυτό που ισχυρίζεται ο ΟΟΣΑ: Η Ελλάδα έχει τους περισσότερους εκπαιδευτικούς. Όταν όμως κοιτάξουμε την τελευταία στήλη, που φαίνεται ο συνολικός αριθμός εργαζομένων στην εκπαίδευση, βλέπουμε ότι η Ελλάδα χάνει την πρωτιά της και χώρες όπως οι ΗΠΑ την ξεπερνούν. Είναι επίσης πολύ κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ των 19. Αν συνυπολογίσουμε και τους μισθούς, που στην Ελλάδα είναι σχεδόν οι μισοί των άλλων χωρών, καταλαβαίνουμε ότι τα χρήματα που δαπανούμε για την εκπαίδευση είναι ελάχιστα, μη ορθολογικά κατανεμημένα, με επακόλουθο να μη λειτουργεί τίποτα σωστά. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι ο ΟΟΣΑ δεν καταφέρνει να εντοπίσει το πρόβλημα της Ελληνικής Εκπαίδευσης και αν δεν καταφέρνεις να αναλύσεις σωστά το πρόβλημα δεν έχεις καμία πιθανότητα να το λύσεις.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Η συνταγή του ΟΟΣΑ είναι η ίδια: προσπαθεί να εισάγει τον ανταγωνισμό προτείνοντας να επιτραπούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (χωρίς τις «εξυπνάδες» μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά και άλλα τέτοια ωραία και ελληνικά). Αν όμως επιτραπούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν θα πηγαίνει κανείς σ’ αυτά. Απαραίτητο είναι λοιπόν να εισαχθούν τα δίδακτρα και στα δημόσια πανεπιστήμια, ώστε να μην υπάρχει η προτίμηση του κοινού σε αυτά. Αυτό ακριβώς προτείνει, για μια ακόμη φορά, ο ΟΟΣΑ. Έτσι μειώνεται το κόστος της παιδείας και δίνονται χρήματα στον ιδιωτικό τομέα. Θα μου πείτε πώς θα σπουδάζουν τα παιδιά των φτωχών; Άτοκα δάνεια είναι η μαγική έννοια που έχει ήδη επινοηθεί και εφαρμόζεται στο εξωτερικό. Δηλαδή θα τελειώνει τις σπουδές του ο φοιτητής ήδη χρεωμένος μέχρι το λαιμό. Φυσικά όταν πληρώνει τελειώνει. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσοι πηγαίνουν σε χώρες με δίδακτρα να σπουδάσουν παίρνουν πάντα το πτυχίο τους ή το μεταπτυχιακό τους. Γιατί όταν ο δάσκαλος μετατραπεί σε πωλητή υπηρεσιών εκπαίδευσης και ο μαθητής μετατραπεί σε καταναλωτή υπηρεσιών εκπαίδευσης μετατρέπεται  η εκπαιδευτική διαδικασία σε εμπορική. Αν μάλιστα ο πωλητής υπηρεσιών εκπαίδευσης είναι ταυτόχρονα και αξιολογητής των υπηρεσιών που ο ίδιος πούλησε καταλαβαίνετε το τραγελαφικό. Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν το πανεπιστήμιο εισπράττει δίδακτρα για τη διδασκαλία και ταυτόχρονα πιστοποιεί ότι έκανε σωστά τη δουλειά του απονέμοντας το πτυχίο. Αυτό το μοντέλο προτείνεται σε όλο τον κόσμο από τον ΟΟΣΑ και έχει εφαρμοστεί σε πολλές χώρες.

Το Υπουργείο Παιδείας

Είναι καλό να γνωρίζουμε τις προτάσεις του ΟΟΣΑ, ώστε να δούμε πόσες και ποιες από τις προτάσεις αυτές θα εφαρμόσει το Υπουργείο Παιδείας. Ακόμη βρισκόμαστε στα λόγια και την προετοιμασία της κοινής γνώμης, αλλά σε λίγο τα λόγια θα γίνουν έργα και τότε θα φανεί η αποδοχή ή όχι των προτάσεων του ΟΟΣΑ από το Υπουργείο Παιδείας…

Εκπαιδευτικό και μη εκπαιδευτικό προσωπικό ανά 1.000 μαθητές
	Εκπαιδευτικό προσωπικό		Διοίκηση/ Έλεγχος Ποιότητας/ Διοίκηση		Βοηθητικό προσωπικό	Σύνολο διδακτικού και βοηθητικού προσωπικού
	Διδάσκοντες	Βοηθοί των διδασκόντων	Σχολείο και υψηλότερου επιπέδου διοίκηση	Σχολείο και υψηλότερου επιπέδου διοικητικό προσωπικό
Χώρες του ΟΟΣΑ
Αυστραλία	71,3			20,5	2,9	97,0
Βέλγιο	92,6		4,2
Καναδάς	61,2
Τσεχία	71,8	1,1	4,3	19,5	16,8	121,2
Δανία	89,4
Φινλανδία	72,6	9,6	3,0
Γαλλία	69,8	2,4	4,7	5,3	8,3	90,5
Γερμανία	63,3
Ελλάδα	117,4	0,4	10,7	1,4	0,3	130,3
Ουγγαρία	92,0			9,5	22,8	126,8
Ισλανδία	96,9	7,7	11,7	4,8	24,6	151,4
Ιρλανδία	64,3
Ιταλία	97,1	3,2	2,7	14,0	28,6	156,4
Ιαπωνία	63,5		5,6	4,9	5,8	85,3
Κορέα	47,0		2,8
Νορβηγία	95,6	8,1	8,3		5,7	122,2
Ηνωμένο Βασίλειο	65,8
Ηνωμένες Πολιτείες	67,2	13,3	5,2	10,0	27,1	132,5
Μέσος Όρος χωρών ΟΟΣΑ	76,4	4,7	5,8	10,8	13,5	116,3
Μέσος Όρος Ευρώπης των 19	82,7	3,0	5,3	10,0	15,4	125,0
Πηγή: ΟΟΣΑ, Επεξεργασία: Στράτος Στρατηγάκης

© Στράτος Στρατηγάκης.