Οι υποψήφιοι επιλέγουν σπουδές όχι επάγγελμα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 24/5/2009

Οι πανελλήνιες εξετάσεις, που εξελίσσονται ομαλά προς το παρόν, αγχώνουν τους υποψηφίους για πολλούς λόγους, άλλους πραγματικούς και άλλους φανταστικούς. Οι προσδοκίες των υποψηφίων είναι πολλές. Η πραγματικότητα είναι όμως λιγότερο αγχωτική.
Μία κατηγορία υποψηφίων είναι αυτοί που βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού, αυτοί που αγωνιούν αν θα «πιάσουν» τη βάση του 10. Οι υποψήφιοι αυτής της κατηγορίας είναι δικαιολογημένοι να έχουν άγχος. Η βάση του 10 εξαρτάται και από τις ικανότητες της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων, που αν βάλει σε ένα μάθημα δύσκολα θέματα θα παρασύρει προς τα κάτω το μέσο όρο των μαθητών, το γενικό βαθμό πρόσβασης δηλαδή, με αποτέλεσμα να μείνουν περισσότεροι μαθητές εκτός τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Βλέπουμε στον πίνακα ότι στα μόλις τρία χρόνια που εφαρμόζεται η βάση του 10 υπάρχει μία διαφορά 7.160 περισσοτέρων υποψηφίων που «απέτυχαν» το 2006 σε σχέση με το 2007. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η «φουρνιά» του 2006 ήταν καλύτερη από τη φουρνιά του 2007. Η απάντηση είναι προφανής. Στο σύνολο των υποψηφίων της χώρας δεν υπάρχουν διαφορές που παρατηρούνται σε μία τάξη ενός σχολείου, από χρονιά σε χρονιά. Άρα το έτος 2006 αδικήθηκαν τουλάχιστον 7.160 υποψήφιοι που αν είχαν γεννηθεί μια χρονιά αργότερα θα είχαν, κατά πάσα πιθανότητα, περάσει τη βάση του 10. Φυσικά υπάρχει επιστημονικά ορθός τρόπος να σταθμίζονται οι βαθμολογίες, ώστε να μη γίνονται τέτοιες αδικίες, όμως στην Ελλάδα ποτέ το κράτος δεν έδειξε να σέβεται τους πολίτες του. Ποιος θα περίμενε να το κάνει τώρα.

Υποψήφιοι που δεν έπιασαν τη βάση του 10
Έτος	Αριθμός Υποψηφίων	Ποσοστό
2008	32.272	35,86
2007	31.822	34,07
2006	38.982	41,7

Μία άλλη κατηγορία αγχωμένων υποψηφίων είναι οι ευρισκόμενοι στο άλλο άκρο της βαθμολογικής κλίμακας. Οι πολύ καλοί μαθητές που ονειρεύτηκαν σπουδές υψηλού επιπέδου στις περιζήτητες σχολές και προσπάθησαν πολύ να φτάσουν ψηλά. Εδώ η αγωνία και το άγχος φτάνουν στο υψηλότερο επίπεδο και δυστυχώς αρκετοί υποψήφιοι παραλύουν με αποτέλεσμα την αποτυχία.
Δυστυχώς μετά την κατάργηση των πανελληνίων εξετάσεων της Β Λυκείου, που αποτελούσαν μία πρόβα τζενεράλε και μάλιστα χωρίς επιπτώσεις, οι μαθητές δεν γνωρίζουν τις δυνατότητές τους, αφού οι βαθμοί του σχολείου δεν έχουν καμία σχέση με τους βαθμούς των πανελληνίων εξετάσεων. Με τη βαθμολογία του σχολείου κρίνεται το επίπεδο εκμάθησης της ύλης, ενώ στις πανελλήνιες επιχειρείται η κατάταξη των υποψηφίων σε σχέση με τους υπολοίπους. Λογικό είναι λοιπόν να διαφέρουν οι βαθμολογίες. Η άγνοια των υποψηφίων για τις δυνατότητές τους στις πανελλήνιες είναι λογικό να τους δημιουργεί άγχος. Κάθε φορά που κάποιος θα μας κρίνει και θα μας κατατάξει είναι λογικό να έχουμε αγωνία για την έκβαση της κατάταξης.
Πολλοί υποψήφιοι όμως, συνδέουν την εισαγωγή τους σε μία σχολή με το επάγγελμα που τελικά θα ασκήσουν, με αποτέλεσμα να αγχώνονται επιπλέον. Αυτή η σύνδεση σπουδών και επαγγέλματος είναι λάθος και αγχώνει χωρίς λόγο. Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται να ασκήσει ένα μόνο επάγγελμα κάθε άνθρωπος στη ζωή του, αλλά περισσότερα. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τα επαγγέλματα της επόμενης εικοσαετίας. Επειδή αυτό ακούγεται περίεργο, σκεφτείτε ότι πριν από 20 χρόνια, το 1989 δηλαδή, αν σας έλεγε κάποιος ότι σε 20 χρόνια θα εργάζονται στην Ελλάδα 92.000 άνθρωποι στην κινητή τηλεφωνία θα του λέγατε τι είναι κινητή τηλεφωνία; Γιατί τότε- το 1989- δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα. Δεν μπορούμε λοιπόν να προβλέψουμε ποια επαγγέλματα θα υπάρξουν στο μέλλον, ώστε να επιλέξουν οι υποψήφιοι από τώρα.
Αυτό που επιλέγουν είναι σπουδές. Όταν με το καλό πάρετε το πτυχίο σας θα επιλέξετε το επάγγελμα που θα ασκήσετε μέχρι να… αλλάξετε. Η επιλογή δεν θα εξαρτηθεί μόνο από το πτυχίο, αλλά και από τις εργασιακές σας αξίες. Τέτοιες αξίες είναι το χρήμα, η δόξα, ο ελεύθερος χρόνος, η σταθερή εργασία, η δημιουργικότητα, η ανεξαρτησία, η επιχειρηματικότητα και πολλές άλλες. Γι’ αυτό βλέπετε ανθρώπους με το ίδιο πτυχίο να ασκούν τελείως διαφορετικά επαγγέλματα.
Η επιλογή επαγγέλματος, αλλά και η επαγγελματική επιτυχία θα εξαρτηθούν και από τη συνολική σας προσωπικότητα και τις ικανότητές σας πέρα από το πτυχίο. Γιατί οι πτυχιούχοι είναι πια πολλοί και δεν θα βρίσκουν όλοι εργασία σχετική με τις σπουδές τους. Η σχεδόν μηδενική ανεργία των πτυχιούχων, που ίσχυε τις προηγούμενες δεκαετίες, δεν υπάρχει πια. Αντίθετα η Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλο ποσοστό ανέργων πτυχιούχων, αφού παράγουμε πτυχιούχους που δεν χρειάζεται η αγορά εργασίας.
Αποσυνδέοντας λοιπόν τις σπουδές και το επάγγελμα, πιστεύω ότι μειώνεται κάπως το άγχος των εξετάσεων, γιατί φορτίζονται με περισσότερες προσδοκίες από όσες πραγματικά τους αναλογούν.
Πώς λοιπόν θα επηρεάσουν οι πανελλήνιες εξετάσεις τις σπουδές ενός υποψηφίου; Μερικές φορές, ευτυχώς λίγες, επηρεάζουν καθοριστικά. Αν κάποιος θέλει να γίνει γιατρός, ένα κλασικό όνειρο της ελληνικής οικογένειας, τότε μπορεί οι πανελλήνιες να του κόψουν τα φτερά και να χρειαστεί να τρέχει στο εξωτερικό. Αν όμως θελήσει να σπουδάσει οικονομικά, τότε ανάλογα με τα μόρια που θα έχει θα εισαχθεί στην αντίστοιχη σχολή. Αν οριακά πιάσει τη βάση του 10 τότε θα σπουδάσει σε κάποιο ΤΕΙ Λογιστικής της περιφέρειας. Αν αντίθετα πάει πολύ καλά θα σπουδάσει σε κάποιο τμήμα του πανεπιστημίου Μακεδονίας. Οι σπουδές μπορεί να είναι καλύτερες στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, αλλά δεν αποτελούν από μόνες τους εγγύηση επιτυχίας. Βέβαια όταν κάποιος πετύχει στο πανεπιστήμιο Μακεδονίας έχει καλύτερο μαθησιακό υπόβαθρο από έναν υποψήφιο που οριακά πέρασε τη βάση του 10, θα κάνει και καλύτερες σπουδές από τον άλλο, θα έχει περισσότερες πιθανότητες από τον απόφοιτο του ΤΕΙ να βρει καλά αμειβόμενη εργασία. Η ζωή όμως είναι γεμάτη ανατροπές.
Το αντίστοιχο συμβαίνει και με τις σχολές των υπολογιστών. Αν οριακά περάσει ένας υποψήφιος τη βάση του 10 θα σπουδάσει σε κάποιο περιφερειακό ΤΕΙ. Αν συγκεντρώσει 19.000 μόρια θα σπουδάσει στο πολυτεχνείο. Μπορεί όμως τελικά και οι δύο να βρεθούν να διδάσκουν πληροφορική στο σχολείο και να έχουν την ίδια εργασία και τον ίδιο μισθό.
Τι είναι τελικά οι πανελλήνιες; Ένας σταθμός στην πορεία της ζωής μας. Ψυχραιμία λοιπόν.