Πώς φτάσαμε στην αναγνώριση των κολεγίων

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 2/11/2008

Τη δεκαετία του 90 επιχειρήθηκε η διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σ’ όλο τον κόσμο. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, που έτρεχαν με ρυθμούς ασύλληπτους, έστελναν το μήνυμα ότι όλοι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν ένα σοβαρό επίπεδο εκπαίδευσης. Το απολυτήριο Λυκείου, που έχει η πλειοψηφία των σημερινών πενηντάρηδων, δεν αρκεί για τον εργαζόμενο του αύριο. Η ανάγκη για περισσότερο καταρτισμένους εργαζόμενους, αλλά και η αδυναμία πρόβλεψης του κόσμου που έρχεται, καθώς αυτός αλλάζει απρόβλεπτα, έφεραν στο προσκήνιο νέες έννοιες, όπως η δια βίου μάθηση, που σκοπό έχει να εκπαιδεύεται ο άνθρωπος σ’ όλα τα στάδια της επαγγελματικής του ζωής. Βλέπετε οι γνώσεις που αποκτούσε ένας άνθρωπος παλιά, αρκούσαν για όλη του την επαγγελματική ζωή, ενώ τώρα, πρέπει να επανεκπαιδεύεται και να αλλάζει αντικείμενο εργασίας. Η ανάγκη για όλο και πιο εκπαιδευμένους εργαζόμενους έφερε στο προσκήνιο τη λεγόμενη κοινωνία της γνώσης. Δεν ενδιαφέρει πραγματικά η γνώση την κοινωνία μας, αλλά μόνο η τεχνολογική εξέλιξη που φέρνει κέρδη. Η καλύτερη απόδειξη αυτής της αδιαφορίας γι’ αυτό είναι η συνεχής υποβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών, που αποτελούν τη γνώση για τον άνθρωπο και τις κοινωνίες που δημιουργεί.
Η έρευνα στα Πανεπιστήμια κατευθύνθηκε κι αυτή προς την τεχνολογική εξέλιξη, αφού από εταιρείες χρηματοδοτείται και από τις εταιρείες θα χρησιμοποιηθεί.
Το κάθε κράτος του Δυτικού κόσμου από την άλλη, στα πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού, που ξεκίνησε πριν τριάντα χρόνια και επικράτησε τα τελευταία είκοσι χρόνια, ήθελε να μειώσει τη φορολογία. Η μείωση της φορολογίας, που αφορά επιχειρήσεις και ιδιώτες, αυξάνει τα εισοδήματα των πλουσίων αλλά μειώνει τις παροχές του κράτους προς τους πολίτες του.
Ιδού λοιπόν το αδιέξοδο: αυξάνουμε τον αριθμό των φοιτητών στα δημόσια πανεπιστήμια και ταυτόχρονα μειώνουμε τα διαθέσιμα χρήματα. Το πρόβλημα αυτό έχει διάφορες λύσεις, όπως όλα τα προβλήματα.
Μία λύση είναι τα δίδακτρα στα δημόσια πανεπιστήμια. Τη λύση αυτή εφάρμοσε η Μεγάλη Βρετανία, όπου όλα τα πανεπιστήμια πλην ενός είναι κρατικά, όμως λειτουργούν με δίδακτρα και με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, δηλαδή με βάση την αναζήτηση του κέρδους. Εδώ εμπλέκονται και τα κολέγια, όπως θα δούμε παρακάτω.
Μία άλλη λύση είναι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, λύση που συνδυάζει δύο πλεονεκτήματα. Και το κράτος δεν ξοδεύει χρήματα και οι ιδιώτες έχουν κέρδη, το ιδανικό του νεοφιλελευθερισμού. Το πρόβλημα αυτής της λύσης είναι ότι οι σοβαρές σπουδές απαιτούν εργαστήρια, πανεπιστημιακές κλινικές και άλλα ακριβά πράγματα. Δύσκολα τα κέρδη. Αναγκαστικά λοιπόν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα εστιάσουν σε σπουδές που δεν κοστίζουν. Πληροφορική, οικονομία, ψυχολογία θα είναι το φόρτε τους.
Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ευρώπη αποτελούν τη μειοψηφία. Υπάρχουν χώρες που δεν έχουν κανένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, όπως η Φινλανδία, η Δανία και η Ιρλανδία, χώρες με πολύ λίγα ιδιωτικά πανεπιστήμια όπως η Μεγάλη Βρετανία που διαθέτει μόνο ένα και η Σουηδία που διαθέτει μόλις τρία, μέχρι την Ισπανία το βασίλειο της ιδιωτικής εκπαίδευσης που διαθέτει 22 ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Στην έρευνα, αναζητήθηκε ιδιωτική χρηματοδότηση, για να μη ξοδεύει το κράτος ι εδώ το κράτος πολλά χρήματα. Τι σημαίνει ιδιωτική χρηματοδότηση; Σημαίνει ότι οι ιδιωτικές εταιρείες, αντί να διατηρούν μεγάλα και πανάκριβα τμήματα έρευνας και εξέλιξης, μπορούν να χρηματοδοτούν τα δημόσια πανεπιστήμια, χρησιμοποιώντας τις εγκαταστάσεις τους και το ανθρώπινο δυναμικό τους για να ανακαλύψουν νέους τρόπους να αυξήσουν τα κέρδη τους.
Όλα αυτά ταυτόχρονα προωθούνται από όλες τις κυβερνήσεις του κόσμου με την αρωγή διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ, που ανοικτά επιμένει ότι πρέπει να υπάρχουν δίδακτρα στα δημόσια πανεπιστήμια και φυσικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, που επέβαλε τα κολέγια και προωθεί την ιδιωτική εκπαίδευση.
Ένα μείγμα αυτών των λύσεων υιοθετεί κάθε χώρα. Στη Μεγάλη Βρετανία αντιμετωπίζουν την ανάγκη εξεύρεσης χρημάτων, πουλώντας υπηρεσίες εκπαίδευσης ανά τον κόσμο. Εκμεταλλεύονται τη γλώσσα τους, που έχει επικρατήσει διεθνώς και το αποικιοκρατικό τους παρελθόν, για να δημιουργήσουν συνεργασίες με πολλές χώρες, συνήθως τριτοκοσμικές. Υπάρχουν έτσι πανεπιστήμια που έχουν παραρτήματα μέχρι και σε περοσσότερες από 20 χώρες, που χορηγούν αφειδώς πτυχία χωρίς αντίκρισμα.
Υπάρχουν χώρες όπως η Ελλάδα που αφού έκαναν τη διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, άτσαλα και χωρίς πρόγραμμα στις αρχές του 2000, τώρα το αναιρούν με τη βάση του 10 και σπρώχνουν τον κόσμο στα ιδιωτικά, που δεν κατάφεραν να νομιμοποιήσουν και τα βάζουν από το παράθυρο μέσω των κολεγίων. Τα κολέγια όμως που προωθεί η ΕΕ και η κυβέρνηση, πιθανόν έχουν διαφορές. Η ΕΕ νοιάζεται μόνο για την αγοραπωλησία πτυχίων, γι’ αυτό και δεν επιτρέπει κανένα έλεγχο από το κράτος στην εκπαίδευση, ενώ η κυβέρνηση δείχνει να προωθεί τους «μεγάλους παίκτες», γι’ αυτό έβαλε όρο στο νόμο για τα κολέγια, που ψήφισε το καλοκαίρι, την εγγυητική επιστολή των 500.000€ και άλλες αυστηρές προϋποθέσεις για το κτιριακό και τις υποδομές που τα περισσότερα κολέγια δεν εκπληρώνουν και κινδυνεύουν να μην πάρουν άδεια λειτουργίας. Να μην εκπλαγούμε λοιπόν αν ξεσπάσει πόλεμος ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των κολεγίων και την κυβέρνηση, με τους πρώτους να καταφεύγουν στους ευρωπαϊκούς θεσμούς για να απαλύνουν τις προδιαγραφές ή και να τις εξαλείψουν τελείως και την κυβέρνηση να συμβιβάζεται ισχυριζόμενη ότι δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.

Η διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: Ποσοστό νέων που ολοκληρώνουν τις προπτυχιακές τους σπουδές
	1995	2000	2005
Αυστρία	10	15	20
Τσεχία	13	14	25
Δανία	25	37	46
Φινλανδία	20	41	48
Γερμανία	14	18	20
Ελλάδα	14	15	25
Ιταλία	-	19	41
Ιαπωνία	25	29	36
Ολλανδία	29	35	42
Νορβηγία	26	37	41
Πορτογαλία	15	23	32
Ισπανία	24	30	33
Σουηδία	24	28	38
Ελβετία	9	12	27
Τουρκία	6	9	11
Ηνωμένο Βασίλειο	-	37	39
ΗΠΑ	33	34	34
Μέσος όρος χωρών ΟΟΣΑ	20	28	36
Μέσος όρος ΕΕ-19	18	27	35
Πηγή: ΟΟΣΑ