Επαγγελματικά Λύκεια. Πρώτος απολογισμός

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 28/9/2008

Το Υπουργείο Παιδείας ολοκλήρωσε τη «μεταρρύθμιση» στην τεχνική εκπαίδευση. Τον Ιούνιο θα έχουμε τους πρώτους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ (Επαγγελματικά Λύκεια). Βρισκόμαστε δηλαδή στην τρίτη χρονιά εφαρμογής του νέου συστήματος στην τεχνική εκπαίδευση. Μπορούμε λοιπόν να κάνουμε ένα πρώτο απολογισμό της μέχρι τώρα πορείας.

Η διαφορά

Η διαφορά με το προηγούμενο σύστημα είναι ότι η τεχνική εκπαίδευση είναι τώρα λιγότερο… τεχνική. Αυξήθηκαν οι ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων γενικής παιδείας και μειώθηκαν οι ώρες των τεχνικών μαθημάτων. Μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των παρεχομένων ειδικοτήτων. Από περισσότερες από 40 στα Τ.Ε.Ε. (την προηγούμενη κατάσταση) μειώθηκαν σε 17. Οι υπόλοιπες ειδικότητες εξορίστηκαν στις ΕΠΑΣ (Επαγγελματικές Σχολές).
Βασική διαφορά είναι η χορήγηση στους αποφοίτους των ΕΠΑ.Λ του απολυτηρίου Λυκείου, ισότιμου με το απολυτήριο του Γενικού Λυκείου.
Η δεύτερη σημαντική διαφορά είναι η πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που τώρα πια γίνεται με δύο τρόπους.
Ο πρώτος τρόπος προβλέπει την εξέταση των υποψηφίων σε 4 μαθήματα (Μαθηματικά, Γλώσσα και δύο μαθήματα ειδικότητας) για συγκεκριμένο ποσοστό θέσεων και τμήματα μόνο των ΤΕΙ. Να σημειώσουμε εδώ ότι όσοι υποψήφιοι πετύχουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση μέσω αυτών των εξετάσεων δεν έχουν δικαίωμα μετεγγραφής, γιατί θεωρούνται ειδικές εξετάσεις. Αυτά ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας κάθε χρόνο. Φέτος δεν εκδόθηκε ακόμη η σχετική απόφαση.
Ο δεύτερος τρόπος δίνει το δικαίωμα στους αποφοίτους να διαγωνίζονται σε έξι μαθήμάτα, μαζί με τους αποφοίτους των Γενικών Λυκείων, για τις ίδιες θέσεις σε όλα τα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας, χωρίς ιδιαίτερο ποσοστό. Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ διεκδικούν δηλαδή τις ίδιες θέσεις, άρα θα έπρεπε και με τον ίδιο τρόπο να υπολογίζονται τα μόρια πρόσβασης. Όμως παραμένει αδιευκρίνιστο ακόμη αυτό το σημείο, καθώς ο νόμος αναφέρει ότι ως προφορικός βαθμός θα λαμβάνεται ο ετήσιος βαθμός κάθε μαθήματος. Για να αντιληφθείτε το μέγεθος της προχειρότητας ο υποψήφιος που επιθυμεί να εισαχθεί στις σχολές του 5ου πεδίου με τον δεύτερο τρόπο, γιατί θέλει να γίνει αστυφύλακας για παράδειγμα, πρέπει να διδάσκεται μαθήματα διάρκειας 37 ωρών την εβδομάδα, δηλαδή να κάνει και όγδοη διδακτική ώρα στο σχολείο…

Το απολυτήριο λυκείου

Το ζήτημα είναι ότι οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ δεν έχουν το ίδιο επίπεδο γνώσεων με τους αποφοίτους του Γενικού Λυκείου, κατά γενική ομολογία όσων έχουν εργαστεί και στα δύο είδη σχολείων. Άρα θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να πετύχουν σε κάποιο ΑΕΙ, ανταγωνιζόμενοι «στα ίσια» τους αποφοίτους του Γενικού Λυκείου. Γι’ αυτό το λόγο εισάγονταν με ειδικό ποσοστό όλα τα προηγούμενα χρόνια, σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα. Ο δεύτερος τρόπος εισαγωγής θα έχει ελάχιστους επιτυχόντες και θα καταργηθεί εκ των πραγμάτων. Από την άλλη καλό είναι να μη νιώθει αποκλεισμό ο απόφοιτος του Τεχνικού Λυκείου. Εκεί που θα δημιουργηθούν τα προβλήματα και οι αντιρρήσεις είναι στην απόκτηση του απολυτηρίου λυκείου, που θα είναι ισότιμο με το απολυτήριο του γενικού λυκείου. Κάποιοι θα έχουν ενστάσεις λέγοντας ότι το επίπεδο είναι χαμηλότερο στα ΕΠΑΛ. Το θέμα είναι ότι και στα γενικά λύκεια είναι πολύ δύσκολο πια να μην πάρει κάποιος το απολυτήριο.

Η αναγκαιότητα

Δεν συμπληρώθηκε ακόμη δεκαετία από την προηγούμενη μεταρρύθμιση του κ. Αρσένη στην τεχνική εκπαίδευση και μία νέα αλλαγή κρίθηκε απαραίτητη. Κανείς δεν έκανε τον κόπο να μας πει γιατί είναι απαραίτητη η αλλαγή αυτή. Είμαστε βλέπετε η χώρα όπου λατρεύεται η αλλαγή για την αλλαγή. Σίγουρα αυτή η αλλαγή θα μειώσει δραστικά το κόστος της τεχνικής εκπαίδευσης, πράγμα που αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση, που συνεχώς μειώνει τη χρηματοδότηση της παιδείας. Αυτό φαίνεται εύκολα από τη μείωση του αριθμού των ειδικοτήτων στα ΕΠΑΛ, που σημαίνει λιγότερα και πολυπληθέστερα τμήματα και από τη μείωση των τεχνικών ωρών και η αντικατάστασή τους με ώρες γενικής παιδείας, που δεν απαιτούν την ύπαρξη εργαστηρίων που κοστίζουν.

Η εφαρμογή

Η εφαρμογή του νέου συστήματος έγινε, όπως όλα τα πράγματα στην Ελλάδα, στο πόδι. Η έναρξη της εφαρμογής έγινε το σχολικό έτος 2006-2007. Τα αναλυτικά προγράμματα της Α Λυκείου ορίστηκαν αφού ξεκίνησε η πρώτη χρονιά εφαρμογής του συστήματος, το Νοέμβριο του 2006. Στη Β Λυκείου το αναλυτικό πρόγραμμα, της Χημείας για παράδειγμα, καθορίστηκε ενάμιση μήνα πριν την έναρξη των μαθημάτων που έπρεπε να διδαχθούν με βάση αυτό. Αντίστοιχα τα αναλυτικά προγράμματα της Γ τάξης των ΕΠΑΛ ορίστηκαν τον Ιούλιο του 2008. Μετά τον καθορισμό των Αναλυτικών προγραμμάτων ακολουθεί η συγγραφή των βιβλίων. Αντιλαμβανόμαστε όλοι λοιπόν γιατί δεν υπάρχει ούτε ένα βιβλίο στην τεχνική εκπαίδευση που να γράφει ΕΠΑΛ ή ΕΠΑΣ. Τα μισά βιβλία γράφουν ότι απευθύνονται σε μαθητές Γενικών Λυκείων και τα άλλα μισά γράφουν ότι απευθύνονται σε μαθητές ΤΕΕ!!! Μ’ αυτό το κολάζ βιβλίων δεν γίνεται μεταρρύθμιση. Φυσικά το θέμα δεν είναι τι γράφουν τα εξώφυλλα, αλλά ποιο είναι το περιεχόμενο. Απλά, εμείς δεν μπορούμε να φτάσουμε στο περιεχόμενο, αφού τα βιβλία αυτά έχουν γραφεί για άλλους μαθητές, με άλλο επίπεδο γνώσεων.
Το βασικό επιχείρημα για την μεταρρύθμιση ήταν ότι η τεχνική εκπαίδευση χρειάζεται αναβάθμιση. Ξεκινάμε λοιπόν από μία σωστή παρατήρηση και διαλύουμε τα πάντα, αφού κάνουμε σπασμωδικές κινήσεις, χωρίς σχέδιο και χρονοδιάγραμμα.

Οι προσδοκίες

Οι προσδοκίες είναι μεγάλες από την τεχνική εκπαίδευση. Η ξέφρενη τεχνολογική εξέλιξη, που παρόμοιά της δεν έχει ζήσει η ανθρωπότητα, φέρνει στο προσκήνιο νέα επαγγέλματα και οδηγεί στο μαρασμό πολλά άλλα. Σ’ αυτό το συνέχεια μεταβαλλόμενο περιβάλλον, οι τεχνικοί πρέπει να έχουν αυξημένες γνώσεις, ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται κάθε φορά στα καινούρια δεδομένα της τεχνολογίας. Ιδιαίτερο βάρος θα έπρεπε να δοθεί στην τεχνική εκπαίδευση, που πάντα αντιμετωπιζόταν ως παραπαίδι της εκπαίδευσης. Χρειαζόμαστε καλούς τεχνίτες, που θα δουλεύουν και θα αμείβονται αξιοπρεπώς. Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, ο Υπουργός Παιδείας κ. Στυλιανίδης δήλωσε ότι δεν γίνεται να περνούν όλοι στο πανεπιστήμιο. Έστω ότι είναι σωστή η δήλωση του κ. Υπουργού, αλλά μετά τι γίνεται; Η εναλλακτική λύση είναι ποια ακριβώς; Αν υπήρχε αξιόπιστη λύση θα την ακολουθούσαν οι μαθητές.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι και η ελληνική οικογένεια δεν έχει σε ιδιαίτερη υπόληψη την τεχνική εκπαίδευση, στοχεύοντας πάντα στο πανεπιστήμιο, προσδοκώντας κύρος και χρήμα. Δεν βοηθά όμως και η κατάσταση στην τεχνική εκπαίδευση.

Η διαφήμιση

Διαφημίσεις προβάλλονται στην τηλεόραση για τις ΕΠΑ.Σ, που δεν χορηγούν απολυτήριο Λυκείου, είναι απλά τεχνικές σχολές. Διαφήμιση μάλιστα ακούγεται και στο ραδιόφωνο όπου ένας… απόφοιτος ΕΠΑΛ, που ήδη άνοιξε δική του επιχείρηση δηλώνει ευτυχής για την επιλογή του ΕΠΑΛ που έκανε. Τι να πει κανείς για τα χοντρά ψέματα που μας λένε, αφού απόφοιτοι των ΕΠΑΛ δεν υπάρχουν ακόμη…
Δεν γίνεται έτσι να πάει η τεχνική εκπαίδευση μπροστά. Χρειάζεται όραμα, στόχος και προγραμματισμός χαρακτηριστικά που σπανίζουν στην πατρίδα μας. Το τελευταίο που χρειάζεται είναι η διαφήμιση.