Ο χάρτης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 10/8/2008

Ούτε λίγο ούτε πολύ, 122 τμήματα δημιουργήθηκαν από το 1998 μέχρι σήμερα στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας μας. Αν υπολογίσουμε ότι τα τρία τελευταία χρόνια λειτούργησαν μόνο τέσσερα νέα τμήματα αντιλαμβανόμαστε ότι από το 1998 μέχρι το 2005 ιδρύθηκαν 118 νέα τμήματα. Ο αριθμός είναι εξαιρετικά μεγάλος και αντανακλά στη διεθνή αύξηση της ζήτησης για ανώτατες σπουδές, αλλά και τα κοινοτικά κονδύλια που καταφέραμε να απορροφήσουμε. Στην Ελλάδα η ζήτηση αυτή ήταν πάντα υψηλή. Όνειρο κάθε οικογένειας ήταν να δει τα παιδιά της να σπουδάζουν και μέσω των σπουδών να καταξιώνονται κοινωνικά και να ανέρχονται οικονομικά.
Παράλληλα με την ίδρυση των νέων τμημάτων είχαμε και τη σημαντική αύξηση των εισακτέων στα Ανώτατα Ιδρύματα. Οι εισακτέοι από περίπου 45.000 έφτασαν τις 82.000 το έτος 2000. Με την καθιέρωση της βάσης του 10 ο πραγματικός αριθμός των εισακτέων μειώθηκε και είναι σήμερα περίπου 65.000.

Η γεωγραφία της ανάπτυξης.

Οι πόλεις στις οποίες για πρώτη φορά ιδρύθηκαν τμήματα ΑΕΙ ή ΤΕΙ είναι πολλές, γιατί η ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χρησίμευσε ως μοχλός οικονομικής ανάπτυξης, στην προσπάθεια να διορθωθούν λάθη πολλών χρόνων, που οδήγησαν στο μαρασμό της περιφέρειας. Έτσι οι τιμές των ενοικίων εκτοξεύτηκαν και ζεστό χρήμα έρευσε προς την περιφέρεια. Οι τοπικές κοινωνίες βρίσκοντας οικονομικό σωσίβιο στους φοιτητές αύξαναν συνεχώς τις απαιτήσεις τους για νέα τμήματα στηριζόμενες στη λογική: «Αφού έχουν οι άλλοι γιατί όχι κι εμείς». Για πολλά χρόνια στην είσοδο της Βέροιας υπήρχε η επιγραφή με το αίτημα της δημιουργίας πανεπιστημιακού τμήματος στην πόλη. Φυσικά δεν ήταν η μόνη. Οι κυριότερες όμως πιέσεις ασκούνταν στους υπουργούς από δημάρχους, νομάρχες και τοπικούς βουλευτές.
Το χρήμα είχε δύο πηγές:
1. το κράτος που επένδυσε πολλά χρήματα, κυρίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην κατασκευή ή την ενοικίαση κτιρίων και στους μισθούς των διδασκόντων και του υπόλοιπου προσωπικού και
2. τους γονείς των φοιτητών, που προκειμένου να αποκτήσουν τα παιδιά τους το πολυπόθητο πτυχίο πλήρωναν αγόγγυστα.
Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη αρκεί να σκεφτούμε ότι κάθε φοιτητής ξοδεύει 800-1000€. Αν μία πόλη έχει 600 φοιτητές τότε κάθε μήνα εισρέουν στην πόλη 500.000€ περίπου. Αυτά από ένα τμήμα ΤΕΙ και μόνο από τους φοιτητές.
Ένα άλλο από τα πλεονεκτήματα της ίδρυσης των τμημάτων ήταν το νέο αίμα που πήγε στις επαρχιακές πόλεις κι έδωσε νέα πνοή και νέες ιδέες στις τοπικές κοινωνίες.
Έτσι απέκτησαν τμήματα, κυρίως ΤΕΙ, πολλές μικρές πόλεις, όπως η Ναύπακτος, η Αμαλιάδα, το Ληξούρι και το Αργοστόλι, το Διδυμότειχο και η Ορεστιάδα, το Ναύπλιο τα Μουδανιά και το Κιλκίς, τα Γρεβενά, η Σητεία και η Ιεράπετρα, το Αίγιο, η Σπάρτη, η Τρίπολη, η Κόρινθος και ο Πύργος, η Βέροια, η Νάουσα και η Κατερίνη, η Λιβαδειά και η Θήβα.

Τα επιστημονικά αντικείμενα των νέων τμημάτων.

Τα αντικείμενα σπουδών καθορίζονταν μετά από προτάσεις των τοπικών φορέων, που είχαν ως κύριο ενδιαφέρον το αντικείμενο του τμήματος να είναι ασύμβατο με το αντικείμενο των τμημάτων των κεντρικών πανεπιστημίων για να μην υπάρχουν απώλειες φοιτητών σε μετεγγραφές. Έτσι θα δείτε στους πίνακες διάφορους απίθανους, πολλές φορές, τίτλους τμημάτων, που δεν οδηγούν πουθενά επαγγελματικά και φυσικά δεν υπάρχουν επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων τους. Πολλές φορές υπάρχουν τμήματα που παρέχουν πολύ εξειδικευμένες γνώσεις, που θα ταίριαζαν σε μεταπτυχιακές σπουδές και όχι σε προπτυχιακές. Γιατί πολλές φορές μπορεί να κλείσουν οι πνευματικοί ορίζοντες, αντί να ανοίξουν με τα υπερεξειδικευμένα αντικείμενα σπουδών.

Και τώρα τι γίνεται;

Πολλοί πτυχιούχοι βρίσκονται σε απόγνωση, όπως οι πτυχιούχοι των τμημάτων ανακαίνισης και αποκατάστασης κτιρίων, που δεν μπορούν να εργαστούν πουθενά, αφού δεν έχουν επαγγελματικά δικαιώματα, ούτε κωδικός επαγγέλματος δεν υπάρχει στο ΙΚΑ. Το τμήμα της Πάτρας μάλιστα δεν χορηγούσε πτυχίο αλλά βεβαίωση σπουδών προκειμένου να πιέσει για τα επαγγελματικά δικαιώματα. Φυσικά τίποτα δεν έχει γίνει ακόμη γιατί υπάρχει κόντρα για τη δυνατότητα κατασκευής νέων κτιρίων με το τμήμα Δομικών Έργων. Η πολιτεία δεν λύνει τη διαφορά, αλλά δεν αντιλαμβάνομαι τη χρησιμότητα δύο τέτοιων τμημάτων με περίπου 400 εισακτέους το χρόνο, σε μια χώρα που έχει ήδη γκρεμίσει τα παλιά της κτίρια, για να φτιάξει με την αντιπαροχή τον «πολιτισμό» της.
Κάποια τμήματα προσπαθούν να αποκτήσουν τα επαγγελματικά δικαιώματα άλλων τμημάτων με ευρύτερο πεδίο, άλλα προσπαθούν να αλλάξουν όνομα. Άλλοι προσπαθούν να θολώσουν τα νερά, λέγοντας ότι άλλο πράγμα οι σπουδές και άλλο η εργασία, τονίζοντας τις περιπτώσεις που ένας θεολόγος έγινε πρόεδρος χρηματιστηριακής εταιρείας και άλλες παρόμοιες μεμονωμένες περιπτώσεις. Όμως οι οικογένειες δεν πληρώνουν τις σπουδές σε άλλη πόλη από το περίσσευμά τους ούτε οι φοιτητές σπουδάζουν από χόμπι. Υπάρχει και η οικονομική παράμετρος αλλά και οι προσδοκίες για κανονική εργασία στο αντικείμενο σπουδών κι όχι ανεργία, ετεροαπασχόληση ή μερική απασχόληση. Ένα μεταπτυχιακό αποτελεί πολλές φορές τη λύση του προβλήματος, αλλά όχι πάντα.

Το μέλλον.

Τα ιδιωτικά κολέγια και πανεπιστήμια βρίσκονται προ των πυλών και οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Ίσως επιφέρουν το κλείσιμο σε πολλά τμήματα, κυρίως των ΤΕΙ στην περιφέρεια. Οι οικογένειες μάλλον θα προτιμήσουν να κρατήσουν τα παιδιά τους κοντά τους και, αντί για ενοίκιο, να πληρώνουν δίδακτρα σ’ ένα ιδιωτικό κολέγιο που μπορεί να έχει χειρότερο επίπεδο σπουδών από ένα τμήμα ΑΕΙ, αλλά δεν έχει νόημα να σπουδάσει κάποιος στο τμήμα Ανακαίνισης και αποκατάστασης κτιρίων στα Τρίκαλα και μετά να έχει ένα πτυχίο που δεν θα έχει καμία αξία.
Να σημειώσουμε εδώ ότι τα τμήματα των ΤΕΙ της περιφέρειας πλήττονται ήδη από έλλειψη φοιτητών και αφήνονται να κλείσουν λόγω της βάσης του 10, που έχει ήδη αδειάσει τα δύο πρώτα έτη από φοιτητές. Υπάρχουν τμήματα που στα δύο πρώτα έτη έχουν λιγότερους από 20 φοιτητές συνολικά. Στα τμήματα αυτά πριν την καθιέρωση της βάσης του 10 είχαμε πολλούς φοιτητές να γράφονται και λίγους να παρακολουθούν λόγω του αδιάφορου-για τους περισσότερους- αντικειμένου σπουδών.
Τα ΤΕΙ της περιφέρειας έχουν λοιπόν ως τρίτο κίνδυνο να αντιμετωπίσουν τα ιδιωτικά κολέγια. Οι δύο άλλοι είναι το αδιάφορο πολλές φορές αντικείμενο σπουδών και η βάση του 10. Είναι προφανές ότι δεν θα αντέξουν και όχι μόνο τμήματα των ΤΕΙ αλλά και πολλά τμήματα ΑΕΙ.
Αυτό δεν ενδιαφέρει τους υποψηφίους και τις οικογένειές τους. Ενδιαφέρει όμως όλους εμάς, τους αγρίως φορολογούμενους, που βλέπουμε μέσα σε 10 χρόνια να «χτίζουμε» και αμέσως μετά να «γκρεμίζουμε». Όλα αυτά τα χρήματα που δόθηκαν για τη διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης απλά σκορπίστηκαν; Αν αυτό δεν είναι σπατάλη δημόσιου χρήματος τότε τι είναι;

1ο Πεδίο Ανθρωπιστικές Κοινωνικές και Νομικές Επιστήμες. Νέα τμήματα από το 1998.
1	Σλαβικών Σπουδών Αθήνας
2	Ιταλικής και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας (Ιταλικής) Αθήνας
3	Ιταλικής και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας (Ισπανικής) Αθήνας
4	Γλώσσας Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνειων Χωρών Θράκης (Κομοτηνή)
5	Φιλοσοφίας Πάτρας
6	Φιλολογίας Πελοποννήσου (Καλαμάτα)
7	Ιστορίας Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Πελοποννήσου (Καλαμάτα)
8	Ιστορίας Ιονίου (Κέρκυρα)
9	Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή)
10	Θεατρικών Σπουδών Πελοποννήσου (Ναύπλιο)
11	Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
12	Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος)
13	Κοινωνικής Πολιτικής Παντείου
14	Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Πειραιά
15	Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου
16	Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πελοποννήσου (Κόρινθος)
17	Πολιτικής Επιστήμης Κρήτης (Ρέθυμνο)
18	Πολιτικών Επιστημών Θεσσαλονίκης
19	Μεσογειακών Σπουδών Αιγαίου (Ρόδος)
20	Κοινωνιολογίας Αιγαίου (Μυτιλήνη)
21	Βαλκανικών Σπουδών Θεσσαλονίκης (Φλώρινα)
22	Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών Αθήνας
23	Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης & Διερμηνείας Ιόνιο Ειδίκευση Μετάφρασης ή Διερμηνείας (Κέρκυρα)
24	Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης & Διερμηνείας Ιόνιο. Ειδίκευση Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού
25	Τεχνών Ήχου και Εικόνας Ιονίου (Κέρκυρα)
26	Διαχείρισης Πολιτισμ. Περιβάλλοντος και Νέων Τεχνολογιών Ιωαννίνων (Αγρίνιο)
27	Θεωρητικών Σπουδών Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών
28	Πληροφορικής και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ΤΕΙ Πάτρας (Πύργος)
29	Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής Ηπείρου (Άρτας)
30	Μουσειολογίας, Μουσειογραφίας και Σχεδιασμού Εκθέσεων ΤΕΙ Πάτρας (Πύργος)

2ο Πεδίο Θετικές Επιστήμες. Νέα τμήματα από το 1998.
1	Εφαρμοσμένων Μαθηματικών Κρήτης (Ηράκλειο)
2	Επιστημών της Θάλασσας Αιγαίου (Μυτιλήνη)
3	Στατιστικής και Αναλογιστικών-Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών Αιγαίου (Σάμος)
4	Γεωγραφίας Χαροκοπείου (Αθήνα)
5	Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη)
6	Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πελοποννήσου (Κόρινθος)
7	Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών ΕΜΠ
8	Επιστήμης και Τεχνολογίας των Υλικών Ιωαννίνων
9	Επιστήμης και Τεχνολογίας Υλικών κρήτης (Ηράκλειο)
10	Επιστήμης των Υλικών Πάτρας
11	Διδακτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων Πειραιά
12	Πληροφορικής Ιονίου (Κέρκυρα)
13	Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκοπείου (Αθήνα)
14	Πληροφορικής με Εφαρμογές στην Βιοϊατρική Στερεάς Ελλάδας (Λαμία)
15	Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη)
16	Επιστήμης και Τεχνολογίας Υπολογιστών Πελοποννήσου (Τρίπολη)
17	Επιστήμης και Τεχνολογίας Τηλεπικοινωνιών Πελοποννήσου (Τρίπολη)

3ο Πεδίο Επιστήμες Υγείας. Νέα τμήματα από το 1998.
1	Νοσηλευτικής Πελοποννήσου (Σπάρτη)
2	Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Θράκης (Αλεξανδρούπολη)
3	Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών Ιωαννίνων
4	Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας Θεσσαλίας (Λάρισα)
5	Διατροφής και Διαιτολογίας ΤΕΙ Θεσσαλονίκης
6	Διατροφής και Διαιτολογίας ΤΕΙ Κρήτης (Σητεία)
7	Οπτικής και Οπτομετρίας ΤΕΙ Πάτρας (Αίγιο)
8	Φυσικοθεραπείας ΤΕΙ Πάτρας (Αίγιο)
9	Λογοθεραπείας ΤΕΙ Ηπείρου (Ιωάννινα)
10	Νοσηλευτικής ΤΕΙ Καβάλας (Διδυμότειχο)

4ο Πεδίο Τεχνολογικές Επιστήμες. Νέα τμήματα από το 1998.
1	Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πάτρας
2	Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Θεσσαλίας (Βόλος)
3	Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Θράκης (Ξάνθη)
4	Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείο Κρήτης
5	Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων Αιγαίου (Σύρος)
6	Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Θεσσαλονίκης (Βέροια)
7	Μηχανικών Η/Υ Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Θεσσαλίας (Βόλος)
8	Μηχανικών Πληροφοριακών Και επικοινωνιακών Συστημάτων Αιγαίου (Σάμος)
9	Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη)
10	Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης Θράκης (Ξάνθη)
11	Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Αιγαίου (Χίος)
12	Μηχανικών Διαχείρισης Ενεργειακών Πόρων Θεσσαλονίκης (Κοζάνη)
13	Δασ/γίας και Διαχ/σης Περ/ντος και Φυσ. Πόρων Θράκης (Ορεστιάδα)
14	Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας Πειραιά
15	Πολιτισμικής Τεχ/γίας και Επικ/νίας Αιγαίου (Μυτιλήνη)
16	Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων
17	Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων ΤΕΙ Πάτρας
18	Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτιρίων ΤΕΙ Λάρισας (Τρίκαλα)
19	Τεχνολογίας Αεροσκαφών ΤΕΙ Χαλκίδας
20	Αυτοματισμού ΤΕΙ Χαλκίδας
21	Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων ΤΕΙ Ηπείρου (Ληξούρι)
22	Πληροφορικής και Επικοινωνιών ΤΕΙ Σερρών
23	Πληροφορικής και Τεχνολογίας Υπολογιστών ΤΕΙ Λαμίας
24	Πληροφορικής και Τεχνολογίας Υπολογιστών ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Καστοριά)
25	Τεχνολογίας Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών ΤΕΙ Λάρισας
26	Τεχνολογίας Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών ΤΕΙ Καλαμάτας (Σπάρτη)
27	Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων και Δικτύων ΤΕΙ Μεσολογγίου (Ναύπακτος)
28	Σχεδ. και Παραγ. Ενδυμάτων ΤΕΙ Θεσσαλονίκης (Κιλκίς)
29	Σχεδιασμού και Τεχνολογίας Ξύλου και Επίπλου ΤΕΙ Λάρισας (Καρδίτσα)
30	Βιομηχανική Πληροφορική ΤΕΙ Καβάλας
31	Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας ΤΕΙ Σερρών
32	Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Πάτρας (Ζάκυνθο)
33	Εφαρμοσμένης Πληροφορικής και Πολυμέσων ΤΕΙ Κρήτης (Ηράκλειο)
34	Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Λάρισας (Καρδίτσα)
35	Τεχνολογίας Αλιείας - Υδατοκαλλιεργειών ΤΕΙ Θεσσαλονίκης (Μουδανιά)
36	Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων ΤΕΙ Καλαμάτας
37	Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος ΤΕΙ Κρήτης (Χανιά)
38	Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη)
39	Εμπορίας και Ποιοτικού Ελέγχου Αγροτικών Προϊόντων ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Φλώρινα)
40	Τυποποίησης και Διακίνησης Προϊόντων ΤΕΙ Θεσσαλονίκης (Κατερίνη)
41	Μουσικής Τεχνολογίας και Ακουστικής ΤΕΙ Κρήτης (Ρέθυμνο)
42	Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΤΕΙ Καβάλας (Δράμα)
43	Βιολογικής Γεωργίας ΤΕΙ Ηπείρου (Αργοστόλι)

5ο Πεδίο Επιστήμες Οικονομίας και Διοίκησης. Νέα τμήματα από το 1998.
1	Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθήνας
2	Μάρκετιγκ και Διοίκησης Λειτουργιών Μακεδονίας (Έδεσσα)
3	Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών Αιγαίου (Χίος)
4	Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού Πελοποννήσου (Σπάρτη)
5	Διοίκησης Τεχνολογιών Μακεδονίας (Νάουσα)
6	Αγροτικής Ανάπτυξης Θράκης (Ορεστιάδα)
7	Διοίκησης Επιχειρήσεων Πάτρας
8	Οικονομικών Επιστημών Θεσσαλίας (Βόλος)
9	Οικονομικών Επιστημών Πελοποννήσου (Τρίπολη)
10	Περιφερειακής Οικονομικής Ανάπτυξης Στερεάς Ελλάδας (Λιβαδειά)
11	Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Καστοριά)
12	Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Αργοστόλι)
13	Διοίκησης Συστημάτων Εφοδιασμού ΤΕΙ Χαλκίδας (Θήβα)
14	Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ Ιονίων Νήσων (Ληξούρι)
15	Εμπορίας και Διαφήμισης ΤΕΙ Κρήτης (Ιεράπετρα)
16	Τουριστικών Επιχειρήσεων ΤΕΙ Πειραιά (Σπέτσες)
17	Επιχειρηματικού Σχεδιασμού και Πληροφοριακών Συστημάτων ΤΕΙ Πάτρας
18	Εφαρμογών Ξένων Γλωσσών στη Διοίκηση και Το Εμπόριο ΤΕΙ Ηπείρου (Ηγουμενίτσα)
19	Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και στην Οικονομία ΤΕΙ Μεσολογγίου
20	Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και στην Οικονομία ΤΕΙ Πάτρας (Αμαλιάδα)
21	Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και στην Οικονομία ΤΕΙ Ηπείρου (Λευκάδα)
22	Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και στην Οικονομία ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Γρεβενά)