Οι αξίες της νεολαίας σήμερα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 27/7/2008

Πολλά λέγονται για τις αξίες της νεολαίας. Αυτό συμβαίνει σε κάθε γενιά. Και στη δική μας νεότητα κατηγορηθήκαμε ότι, ως γενιά, δεν είχαμε αξίες. Έτσι κι εμείς, με τη σειρά μας, κατηγορούμε τη νέα γενιά για έλλειψη αξιών. Ποια είναι όμως η αλήθεια; Την απάντηση θα δώσουν οι νέοι μας, μέσα από μία έρευνα του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Επιστημονικά υπεύθυνος της έρευνας ήταν ο Επίκουρος καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου Ευστράτιος Παπάνης. Η έρευνα διήρκεσε από το Σεπτέμβριο του 2006 μέχρι το Δεκέμβριο του 2007, είχε πανελλήνιο δείγμα νέων από 17-28 ετών και οι συμμετέχοντες ανήλθαν στα 1550 άτομα.

Η γνώμη για επαγγελματικές ομάδες

Πρωταθλητές ανεντιμότητας βγαίνουν, σύμφωνα με την άποψη των νέων μας, οι ιερείς. Ακολουθούν οι δικαστικοί και οι αστυνομικοί. Στο άλλο άκρο πρωταθλητές εντιμότητας αναδεικνύονται οι εκπαιδευτικοί και ακολουθούν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι και οι ιερείς.

Πίνακας 1: Γνώμη για επαγγελματικές ομάδες
	πολύ ανέντιμοι	αρκετά ανέντιμοι	ούτε έντιμοι ούτε ανέντιμοι	αρκετά έντιμοι	πολύ έντιμοι
Ποια η γνώμη σας για τους τοπικούς άρχοντες	5,6	16,5	54,9	20,2	1,9
Ποια η γνώμη σας για το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό	4,8	15,1	42,7	33,5	3,1
Ποια η γνώμη σας για τους εκπαιδευτικούς	3,0	7,8	34,0	47,8	6,6
Ποια η γνώμη σας για την αστυνομία και σώματα ασφαλείας	8,6	15,9	44,5	26,7	3,5
Ποια η γνώμη σας για τους δικαστές και τους υπαλλήλους των δικαστηρίων	11,8	20,6	39,9	22,7	3,9
Ποια η γνώμη σας για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους	2,3	10,1	50,5	31,2	5,2
Ποια η γνώμη σας για τους ιερείς	17,3	17,7	37,5	20,5	5,0

Πίνακας 2: Διαφθορά
Χρειάστηκε ποτέ να δωροδοκήσετε κρατικούς υπαλλήλους
ναι, συχνά	2,8
ναι, μερικές φορές	12,8
όχι	83,6
Σύνολο	99,2

Πολιτική – εργασία

Στην Ελλάδα του 2008 υπάρχουν αποκλεισμοί για πολιτικούς λόγους; Ναι πιστεύουν οι νέοι μας σε ποσοστό μάλιστα πάνω από 80%. Είναι η κομματοκρατία, το αντίθετο της αξιοκρατίας, περί της οποίας προσπαθούν να μας πείσουν οι πολιτικοί μας. Γι’ αυτό η έλλειψη εμπιστοσύνης των νέων μας προς τους πολιτικούς αγγίζει το 90%. Η απόρριψη είναι δηλαδή καθολική. Λίγο έως καθόλου σημαντική θεωρούν τη συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα το 76,2% των νέων μας. Σημαντικά, αλλά μειοψηφικά, είναι τα ποσοστά των νέων που πιστεύουν ότι κάποιοι άνθρωποι αποκλείονται από την εκπαίδευση, κάποιοι δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, δεν έχουν επαρκή ασφαλιστική κάλυψη, δεν προστατεύονται από τη δικαιοσύνη, εμποδίζονται στην άσκηση των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Τα ποσοστά αυτά κυμαίνονται από 20 έως 30%.
Για την εργασία πιστεύουν ότι πρέπει η αμοιβή να συνδέεται με την εργασιακή απόδοση, ότι πρέπει να αρθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και ότι το συνδικαλιστικό σύστημα είναι ανίκανο να προασπίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Ένα ερώτημα που προκύπτει είναι ότι οι μεταβολές στα εργασιακά που θέλουν οι νέοι μας, απαιτούν, για τη σωστή εφαρμογή τους, την καλή λειτουργία της πολιτικής, πράγμα που δεν συμβαίνει, όπως πιστεύουν. Βέβαια δεν αμφισβητούν τους θεσμούς αλλά τους διαχειριστές τους δηλαδή τους πολιτικούς.
Το 15,6% χρειάστηκε να δωροδοκήσει κάποιο κρατικό υπάλληλο ήδη πριν τα τριάντα του χρόνια. Η διαφθορά δηλαδή έχει εξαπλωθεί ίσως περισσότερο από όσο περιμέναμε.
Από ξένες γλώσσες πάμε καλά, αφού το 93% δηλώνει ότι χειρίζεται καλά την αγγλική γλώσσα. Οι ελαστικές σχέσεις εργασίας γίνονται ευρέως δεκτές (59,3%).

Πίνακας 3: Πολιτική - Εργασία
	ναι	όχι
Πιστεύετε ότι σήμερα υπάρχουν πολίτες που αποκλείονται από την κοινωνική-οικονομική ζωή για πολιτικούς λόγους	19,7	80,3
Εμπιστεύεστε τους πολιτικούς	10,2	89,8
Πιστεύετε ότι η αμοιβή πρέπει να συνδεθεί με την εργασιακή απόδοση	80,8	19,2
Πιστεύετε ότι πρέπει να αρθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων	58,7	41,3
Πιστεύετε ότι το συνδικαλιστικό κίνημα σήμερα μπορεί να προασπίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων	20,0	80,0
Πιστεύετε στην Ευρωπαϊκή ιδέα και ολοκλήρωση	82,1	17,9

Τα πανεπιστήμια

Οι νέοι μας πιστεύουν σε ποσοστό 91,2% ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση πρέπει να συνδεθεί με την πρακτική άσκηση και την αγορά εργασίας. Το 62,1% είναι υπέρ της αναγνώρισης των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 53% σκέφτεται να συνεχίσει τις σπουδές του στο εξωτερικό και το 92% θεωρούν απαραίτητη τη δια βίου εκπαίδευση σε νέες μεθόδους και δεξιότητες.

Εμπιστοσύνη

Το 74% πιστεύει ότι πρέπει να είναι επιφυλακτικό απέναντι στους ανθρώπους και το 35% δεν θα βασιζόταν σε κάποιο γείτονα. Φαίνεται, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, ότι η ανεπάρκεια του Κράτους να ασκήσει αποτελεσματικά το ρόλο του σε τομείς όπως η πάταξη της ανεργίας, η αξιοκρατία, η Πρόνοια, η Εκπαίδευση, η Υγεία, έχει ενισχύσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των πολιτών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Το κοινωνικό κεφάλαιο στη χώρα μας, δηλαδή η αλληλεγγύη, που εμφανίζεται ως αντίσταση σε καταστάσεις φτώχειας, καταπίεσης και εξαναγκασμού και το ενδιαφέρον για τα κοινά βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Το 36,5% των νέων μας θα χρησιμοποιούσε οποιοδήποτε μέσον για να πετύχει κοινωνική και οικονομική καταξίωση. Εμφανίζεται δηλαδή ένας στους τρεις νέους μας αδίστακτος, προκειμένου να φτάσει στην επιτυχία.

Ασφάλεια

Οι νέοι μας νιώθουν ασφαλείς αφού το 49,8% των συμμετεχόντων στην έρευνα πιστεύει ότι τα επίπεδα της βίας έχουν παραμείνει ίδια κατά τα τελευταία πέντε χρόνια. Το 45,2% κυκλοφορεί στο δρόμο χωρίς να νιώθει απειλή.

Ευτυχία

Ευτυχισμένοι δηλώνουν το 65,3% των νέων μας. Το 56,2% πιστεύει ότι ασκεί επαρκή έλεγχο στις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή του. Το 55,8% αισθάνεται αρκετή συναισθηματική πληρότητα. Η δύναμη της οικογένειας επιβεβαιώνεται για πολλοστή φορά: οι νέοι αντλούν συναισθηματική πληρότητα από αυτή σε ποσοστό 60%, έπονται οι φίλοι με 19,6%, οι ερωτικοί σύντροφοι με 17,2%, ενώ η εργασία και η καριέρα βιώνονται ως μέσα βιοπορισμού και όχι ως πηγές συναισθηματικής κάλυψης. Το 89,9%(!!!) δηλώνει ότι διασκεδάζει τρεις τουλάχιστον φορές την εβδομάδα σε κέντρα ή μπαρ.

Συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα των ερευνητών είναι σημαντικά. «Το πιο ανησυχητικό στοιχείο των ευρημάτων είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπο, το οποίο συνδυαζόμενο με την αδιαφορία για συμμετοχή στα κοινά προοιωνίζει μια αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού. Πραγματικά, το κοινωνικό κεφάλαιο του τόπου μας είναι από τα χαμηλότερα της Ευρώπης. Ο έντονος ατομισμός αποκλείει την κοινωνική δράση και η απαξίωση της πολιτικής και του συνδικαλισμού, κληροδότημα της υποκριτικής στάσης των προηγούμενων γενεών και της αφερεγγυότητας, ενισχύει την κοινωνική μοναξιά και ευνοεί τον απομονωτισμό. Η κοινωνία γίνεται περισσότερο άκαμπτη και περισσότερο από ποτέ γίνεται εμφανής η ανάγκη για ένα κοινωνικό πρότυπο, που θα δρα αντισταθμιστικά στη διάβρωση της συλλογικότητας.»