Αλλάζουν οι επιλογές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 8/6/2008

Οι πανελλήνιες εξετάσεις τελείωσαν και αρχίζει η αναμονή της ανακοίνωσης της βαθμολογίας. Σκέψεις συναισθήματα και συζητήσεις για την επιλογή των σπουδών. Τα δεδομένα των μορίων που συγκεντρώνει κάθε υποψήφιος θα μπουν στη ζυγαριά μαζί με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας και τις επιθυμίες του υποψηφίου, δυστυχώς, καμιά φορά, και τις επιθυμίες της μαμάς ή του μπαμπά και θα πρέπει να γίνει η επιλογή. Έτσι γίνεται κάθε χρόνο. Φέτος όμως υπάρχουν νέα δεδομένα. Η οικονομική κρίση και η ανακατανομή των θέσεων των εισακτέων με τη μεταφορά θέσεων στην περιφέρεια θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στις επιλογές των υποψηφίων.

Τα δεδομένα

Το κόστος των σπουδών είναι μεγάλο. Σύμφωνα με έρευνα των φοιτητών του πολυτεχνείου Κρήτης το κόστος σπουδών σε άλλη πόλη αγγίζει τα 1.000€ το μήνα. Συνολικά το κόστος μέχρι την απόκτηση του πτυχίου ξεπερνά τα 50.000€. ΟΙ σπουδές στο εξωτερικό, με πρωταγωνίστρια την Αγγλία, κοστίζουν περίπου τις 70.000€. Η ΓΣΕΕ υπολόγισε το έτος 2005 ότι η συνολική ετήσια δαπάνη των νοικοκυριών για εκπαίδευση ανέρχεται σε 4.371,3 εκ. € εκ των οποίων τα 1.441,8 εκ. € πληρώνουν οι οικογένειες για υπηρεσίες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για σπουδές στο εξωτερικό και σπουδές σε άλλη πόλη. Ο υπολογισμός γίνεται για το έτος 2005 πριν ξεκινήσει η μεγάλη μεταφορά θέσεων στην περιφέρεια που φυσικά εκτίναξε το κόστος. Η οριζόντια δράση των γραφείων διασύνδεσης των πανεπιστημίων σε έρευνά της που συνέγραψε η κα Μαρία Καραμεσίνη υπολόγισε ότι το 46% των φοιτητών που εισήχθησαν στα ΑΕΙ ανάμεσα στα έτη 1992-1995 σπούδασε σε άλλη πόλη.
Η ακρίβεια φουντώνει και η αγοραστική δύναμη των οικογενειών μειώνεται συνεχώς. Πως μια μέση οικογένεια μπορεί να πληρώσει το κόστος σπουδών ενός ή και δύο παιδιών στην περιφέρεια; Τα χρέη «τρέχουν», οι μετεγγραφές για όσους σπουδάζουν δύο παιδιά σε διαφορετικές πόλεις ουσιαστικά καταργήθηκαν και φυσικά όλα αυτά θα επηρεάσουν τις επιλογές των υποψηφίων.
Το Υπουργείο Παιδείας μεταφέρει συνεχώς θέσεις από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στην περιφέρεια αναγκάζοντας όλο και περισσότερους φοιτητές να γίνουν μετανάστες στην ίδια τους την πατρίδα. Περισσότερες από 10.000 θέσεις εισακτέων κάθε χρόνο έχουν μεταφερθεί από το κέντρο στην περιφέρεια βυθίζοντας όλο και περισσότερες οικογένειες στα χρέη. Η λύση που προτείνει το Υπουργείο είναι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων...

Τι θα κάνουν οι υποψήφιοι;

Είναι λογικό να αντιδράσουν σ’ αυτό το σκηνικό που στήνεται εις βάρος τους. Οι δυνατότητες είναι όμως περιορισμένες και οι επιλογές λίγες. Τι θα κάνουν; Μια μερίδα κόσμου θα σκεφτεί σπουδές στον τόπο μου γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Το πρόβλημα γίνεται τεράστιο για τις οικογένειες που έχουν ήδη ένα παιδί που σπουδάζει σε άλλη πόλη και ετοιμάζονται να αποκτήσουν κι άλλον ένα φοιτητή. Θα δηλώνουν λοιπόν οι Αθηναίοι μόνο τις σχολές της Αθήνας και οι Θεσσαλονικείς μόνο τις σχολές της Θεσσαλονίκης. Οι υπόλοιποι Έλληνες που υπάρχουν λίγες σχολές στην πόλη τους θα υποχρεώνουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν στο τμήμα της πόλης τους. Η επιλογή σπουδών πάει περίπατο. Θα πρυτανεύσει η λογική πτυχίο να ναι κι ότι να ναι, αρκεί να μη μετακινηθώ γιατί το κόστος σπουδών είναι αβάσταχτο. Φυσικά θα σπεύσουν οι τράπεζες να προτείνουν νέα προϊόντα, δηλαδή νέα δάνεια. Η ελληνική οικογένεια πάντα ήθελε να σπουδάσουν τα παιδιά της, όχι τόσο γιατί ήταν διψασμένη για μόρφωση, αλλά γιατί προσδοκούσε κοινωνική άνοδο μέσα από το πτυχίο. Έτσι έχει υποστεί δεκαετίες τώρα απίστευτη οικογενειακή αιμορραγία. Όμως τώρα έφτασε στο απροχώρητο. Ακόμη και ο ίδιος ο φοιτητής δεν μπορεί να εργαστεί πια, όπως συνέβαινε στη γενιά μου, γιατί καιροφυλακτεί το... 2ν του νόμου πλαίσιο. Οι εργαζόμενοι φοιτητές μπορεί να καθυστερήσουν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και να αποβληθούν από το πανεπιστήμιο. Ποιος το ρισκάρει; Όλο αυτό το σκηνικό, που έχει σχεδιαστεί πολύ προσεκτικά, μας δείχνει ότι δεν θέλουν να σπουδάζουν τα παιδιά μας στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια.
Οι λύσεις είναι λοιπόν δύο. Σπουδές στο εξωτερικό ή σπουδές σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Εκεί υπάρχει ένα τεράστιο πλεονέκτημα: ο φοιτητής σπουδάζει αυτό που θέλει να σπουδάσει, κι όχι αυτό που επιθυμεί ο κάθε υπουργός. Φυσικά το κόστος θα είναι πολύ μικρότερο στα ιδιωτικά πανεπιστήμια της Ελλάδας, όταν αυτά ιδρυθούν, από τα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ο κ. Αλογοσκούφης είπε ότι ψάχνουν τρυκ για να ξεπεράσουν το σκόπελο του άρθρου 16 και να καταφέρουν να λειτουργήσουν νόμιμα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Βλέπετε λοιπόν πως δημιουργείται, τελείως τεχνητά, η ανάγκη ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στη Ελλάδα. Αν σκεφτούμε και την επιδότηση από το κράτος που θα έχουν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αντιλαμβανόμαστε ποιων τις ανάγκες εξυπηρετούν: των μελλοντικών ιδιοκτητών τους και μόνο.
Τι θα απογίνουν τα δημόσια πανεπιστήμια και ΤΕΙ; Θα γίνουν το πανεπιστήμιο του φτωχού, θα βυθίζονται συνεχώς στην ανυπαρξία και θα κλείνουν μαζικά λόγω ελλείψεως φοιτητών. Ποιος θα πάει στο Διδυμότειχο να σπουδάσει νοσηλευτική και να πληρώσει 50.000€;

Οι βάσεις

Οι βάσεις αναμένεται να εκτοξευτούν στα κεντρικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με αντίστοιχη πτώση στην περιφέρεια. Βέβαια οι βάσεις εξαρτώνται και από τη βαθμολογία που θα επιτύχουν οι υποψήφιοι. Αναμένουμε όμως να μεγαλώσει η ψαλίδα ανάμεσα στη Μηχανολογία Θεσσαλονίκης και την Μηχανολογία της Κοζάνης για παράδειγμα, αφού η ζήτηση για μια θέση σε κεντρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα θα αυξηθεί πολύ, σε αντίθεση με τη ζήτηση για μια θέση σε περιφερειακό ίδρυμα που θα μειωθεί αισθητά. Ασφαλέστερα συμπεράσματα θα εξαχθούν όταν ανακοινωθούν οι βαθμολογίες των υποψηφίων, προς τα τέλη Ιουνίου.

Και μετά την εισαγωγή;

Κουράστηκε για να μπει αποστηθίζοντας του κόσμου τις άχρηστες γνώσεις. Μπήκε σε μια σχολή που δεν τη διάλεξε, γιατί μόνο εκεί βρήκε θέση. Δεν μπορούσε να φύγει από την πόλη του για να σπουδάσει. Στο πανεπιστήμιο η σχολή αδιάφορη. Σιγά - σιγά «αναχωρεί» και εγκαταλείπει τελικά τις σπουδές του. Αυτό ο ΟΟΣΑ το αποκαλύπτει με έναν αριθμό: μόνο το 56% των φοιτητών μας παίρνουν τελικά πτυχίο.

Τα παιδιά μας;

Τα παιδιά μας λοιπόν σπαταλούν την εφηβεία τους διαβάζοντας και ζώντας με την προσδοκία του πανεπιστημίου. Τώρα αντιλαμβάνονται ότι μετά από τόσους κόπους δεν θα σπουδάσουν αυτό που λαχταράει η ψυχή τους, θα ξενιτευτούν και θα αιμορραγήσουν οικονομικά οι οικογένειές τους, για να πάρουν ένα πτυχίο που θα τους δίνει μια δουλειά με μισθό 700€. Και μετά απ’ όλα αυτά, από το μέλλον τους που το καταστρέφουμε συνειδητά δεν μας έχουν «πάρει ακόμα με τις πέτρες». Είναι πολύ καλά τα παιδιά μας...