Πτυχιούχοι για το Δημόσιο

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 20/4/2008

Κάθε χρόνο με τη δημοσίευση των προτιμήσεων των υποψηφίων εξάγεται το ίδιο συμπέρασμα: «οι υποψήφιοι ψηφίζουν Δημόσιο». Ακολουθούν αναλύσεις επί αναλύσεων για τη νέα γενιά, που μόνο για το βόλεμά της ενδιαφέρεται και πολλά παρόμοια. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική.
Εξετάζοντας το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι έφηβοί μας βλέπουμε ότι κατακλύζονται από πληροφορίες για την ανεργία, τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, που φυσικά δεν είναι προς το καλύτερο, τη μερική απασχόληση και τις αλλαγές στο ασφαλιστικό που φέρνουν τη μείωση των μελλοντικών συντάξεων. Αυτό το κλίμα λογικό είναι να δημιουργεί έντονη ανασφάλεια, που γίνεται μεγαλύτερη λόγω της εφηβείας.
Οι γονείς των υποψηφίων νιώθουν καθημερινά, ως εργαζόμενοι οι ίδιοι, τη χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας και των μισθών τους. Το κλίμα με τη διεθνή οικονομική κρίση δημιουργεί ένα πρόσθετο κλίμα ανασφάλειας. Τι πιο αναμενόμενο λοιπόν μια θέση στο δημόσιο να προβάλλει ως μια καλή λύση, που μπορεί να μη δίνει καλό μισθό, όμως δίνει μισθό.

Οι θέσεις στις Ανώτατες Σχολές.

Αναζητούν λοιπόν οι υποψήφιοι σπουδές με κριτήριο την επαγγελματική τους προοπτική και το Δημόσιο προβάλλει ως μια καλή λύση. Κοιτούν τις επιλογές σχολών που υπάρχουν στο μηχανογραφικό δελτίο και διαπιστώνουν ότι μία στις τρεις από τις προσφερόμενες θέσεις οδηγούν σε πτυχία με μοναδική διέξοδο το Δημόσιο. Δηλαδή περίπου 30.000 θέσεις στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ έχουν «προορισμό το Δημόσιο».
Η μείωση των θέσεων εργασίας στο Δημόσιο τομέα και, γενικότερα, η συρρίκνωση των δραστηριοτήτων του, απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχει μέχρι στιγμής γίνει πράξη από το ίδιο το Υπουργείο Παιδείας, που θα έπρεπε να ανακατανείμει τις θέσεις των εισακτέων, προσαρμοζόμενο στις νέες συνθήκες.
Η αλήθεια είναι ότι η εκπαίδευση ακολουθεί την οικονομία, η οποία καθορίζει τις ανάγκες σε θέσεις εργασίας πτυχιούχων, αλλά και τις δεξιότητες που αυτοί πρέπει να έχουν. Αυτό φυσικά δε σημαίνει την υποταγή της εκπαίδευσης στην οικονομία της αγοράς, σημαίνει όμως μια σχέση μαζί της, ώστε οι παραγόμενοι πτυχιούχοι να έχουν προοπτικές εύρεσης εργασίας.
Η υποχώρηση των ανθρωπιστικών σπουδών είναι διεθνής, αφού δεν ενδιαφέρουν, προς το παρόν, την οικονομία της αγοράς. Έτσι οι σχολές του 1ου πεδίου παράγουν πτυχιούχους με κύριο προορισμό το Δημόσιο. Τα τμήματα θεολογίας, φιλολογίας, ιστορίας και αρχαιολογίας, φιλοσοφίας, παιδαγωγικών δασκάλων και νηπιαγωγών, αλλά και τα τμήματα κοινωνιολογίας, πολιτικής επιστήμης, δημόσιας διοίκησης και εκπαιδευτικής και κοινωνικής πολιτικής είναι μερικά από αυτά που κατευθύνουν τους υποψηφίους τους στο Δημόσιο.
Αντίθετα οι σχολές των μηχανικών οδηγούν στο Δημόσιο μόνο το 25% των αποφοίτων τους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι μηχανικοί ασχολούνται κυρίως με τις οικοδομές και τα δημόσια έργα (τον κινητήριο μοχλό της οικονομίας μας, δεκαετίες τώρα) και τους υπολογιστές, τομείς στους οποίους το δημόσιο δεν ασκεί δραστηριότητα, αλλά την αναθέτει σε ιδιώτες.

Η συμπεριφορά των υποψηφίων.

Πολλοί υποψήφιοι επιλέγουν με κύριο κριτήριο την εργασιακή ασφάλεια. Εντύπωση προκαλεί το πλήθος των υποψηφίων που είχαν ως πρώτη τους επιλογή τη σχολή Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας. 1.243 υποψήφιοι την είχαν ως πρώτη τους επιλογή και διαγωνίστηκαν για μόλις 69 θέσεις. Όλοι οι εισαχθέντες ήταν αριστούχοι, όπως μας δείχνει η βάση της σχολής και το μεγαλύτερο ποσοστό τους θα μπορούσε να εισαχθεί και στην ιατρική, το μεγάλο όνειρο των υποψηφίων για δεκαετίες. Αλλά και στην Ιατρική εντύπωση προκαλεί ότι η στρατιωτική Ιατρική έχει μεγαλύτερη βάση από τη γειτονική της, Ιατρική της Θεσσαλονίκης. Αυτό μας δείχνει την ανασφάλεια που τους διακατέχει για την εξεύρεση εργασίας, αλλά και τον κορεσμό που παρατηρείται στους γιατρούς. Βέβαια δεν γνωρίζουμε αυτή η ανασφάλεια που εκφράζεται τόσο έντονα αν είναι των υποψηφίων ή των γονιών τους και έτσι εκφράζεται. Κακά τα ψέματα οι ραγδαίες εξελίξεις στα εργασιακά θέματα και στο ασφαλιστικό, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως, μόνο ανασφάλεια μπορεί να σκορπίσουν στους υποψηφίους και στους γονείς τους.

Η αδιαφορία της πολιτείας.

Είναι εντυπωσιακό ότι, όπως δήλωσε ο Υπουργός Παιδείας κ. Στυλιανίδης, είναι τόσο μεγάλη η έλλειψη δασκάλων, που αναγκάστηκε το Υπουργείο Παιδείας να ανακαλέσει τις αποσπάσεις των δασκάλων και να πάρει κάποιους άρον - άρον από τη στρατιωτική τους θητεία για να καλύψει τα κενά. Από την άλλη έχουμε τόσους πολλούς φιλολόγους που δεν ξέρουμε τι να τους κάνουμε. Όταν λοιπόν στο Υπουργείο Παιδείας καθόριζαν τον αριθμό των εισακτέων, τα τελευταία δέκα χρόνια, δεν έπαιρναν καθόλου υπόψη τους τις ανάγκες της ίδιας της εκπαίδευσης, που υπηρετούν. Το διαπιστώσαμε και φέτος που η συζήτηση περιστράφηκε γύρω από τη μεταφορά θέσεων στην περιφέρεια κι όχι από το ποιες θέσεις θα «μετακινηθούν».
Ένα άλλο παράδειγμα αποτελούν τα επαγγελματικά δικαιώματα των τμημάτων, που όταν δεν υπάρχουν, δεν επιτρέπουν στους πτυχιούχους να εργαστούν.

Η Ελληνική Οικονομία.

Η Ελληνική οικονομία δεν μπορεί να δημιουργήσει θέσεις για τόσους πτυχιούχους, όσους παράγουν τα πανεπιστήμιά μας. Η οικονομία μας στηρίζεται κυρίως στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που δεν απασχολούν σε μεγάλη έκταση υψηλής μόρφωσης προσωπικό. Έτσι δεν μπορεί να απορροφήσει 3.500 φιλολόγους και 1.100 μαθηματικούς και 400 βιολόγους και 350 γεωλόγους και ο κατάλογος συνεχίζεται. Τι μας σώζει; Μας σώζει ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ μόνο το 58% των εισακτέων παίρνουν τελικά το πτυχίο τους. Έτσι οι προηγούμενοι αριθμοί μειώνονται στο μισό. Και πάλι δεν επαρκούν οι θέσεις για να βρουν δουλειά όλοι οι πτυχιούχοι.
Ο κύριος εργοδότης των πτυχιούχων των ανθρωπιστικών επιστημών, το κράτος, δεν μπορεί να προσλαμβάνει όλους όσους παράγουν τα πανεπιστήμιά μας, στα οποία αυτό αποφασίζει πόσοι θα εισαχθούν και με ποια αναλογία.

Η διεθνής οικονομία.

Η γενιά των 1.000€ στην Ευρώπη (στην Ελλάδα η γενιά των 700€, γιατί οι μισθοί είναι πολύ χαμηλότεροι) μας δείχνει ότι υπάρχει υπερπροσφορά πτυχιούχων με αποτέλεσμα να είναι τόσοι πολλοί οι ζητούντες εργασία που οι μισθοί μειώνονται. Γιατί όλοι καταλαβαίνουμε ότι αν οι πτυχιούχοι ήταν λίγοι, οι μισθοί θα ήταν υψηλοί.
Φυσικά και στην Ευρώπη λείπουν επιστήμονες σε κάποιες ειδικότητες. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, λείπουν οι γιατροί και οι οδοντίατροι και στη Γερμανία λείπουν οι καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης.

Απ’ ότι βλέπουμε λοιπόν οι τελευταίοι που ευθύνονται για τη μάχη για μια θέση στο Δημόσιο είναι οι υποψήφιοι. Απλά βλέπουν γύρω τους και επιλέγουν σπουδές που δίνουν δουλειά. Όχι όλοι, αλλά σίγουρα πολλοί.

Πίνακας 1: Μερικά από τα τμήματα με προορισμό το Δημόσιο
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΧΟΛΗΣ	Θέσεις για το 90%	Βαθμός πρώτου	Βάση	1η προτίμηση	1-3 2007
ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΓΕΝ.ΣΕΙΡΑ	69	19,14	18760	1243	1570
ΙΑTPΙΚΗΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	162	19,63	19091	473	1344
ΙΑΤΡΙΚΟ (ΣΣΑΣ) ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ ΓΕΝ.ΣΕΙΡΑ	44	19,68	19184	266	320
ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	270	17,4	12494	253	561
ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	252	16,77	12313	184	643
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	243	16,03	12120	101	496
ΠΟΙΜΑΝTΙΚΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	216	17,13	11684	75	307
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΙΣΤΟΡ. & ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΑΘΗΝΑΣ	90	17,77	13624	42	146
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ (ΡΟΔΟΣ)	126	16,38	12249	46	160
ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	270	17,4	12494	253	561
ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	252	16,77	12313	184	643
ΙΣTΟPΙΑΣ ΙΟΝΙΟΥ (ΚΕΡΚΥΡΑ)	108	14,5	13895	49	179
ΙΣTΟPΙΑΣ ΚΑΙ ΑPΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ	243	18,03	14664	63	484
ΙΣTΟPΙΑΣ ΚΑΙ ΑPΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	216	18,95	15490	313	955
ΙΣTΟPΙΑΣ & ΑPΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	211	18,9	15149	218	834
ΙΣTΟPΙΑΣ & ΑPΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ (ΡΕΘΥΜΝΟ)	135	17	14455	68	350
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘPΩΠΟΛΟΓΙΑΣ & ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΙΓΑΙΟΥ (ΜΥΤΙΛΗΝΗ)	130	14,72	12943	19	123
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ TΕΙ ΑΘΗΝΑΣ	63	16,08	13952	153	473
ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ (ΑΘΗΝΑ)	49	18,31	15949	112	240
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ (ΖΑΚΥΝΘΟ)	186	12,53	8897	5	17
ΦΙΛ/ΦΙΑΣ ΠΑΙΔ/ΓΙΚΗΣ & ΨYΧΟΛΟΓΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ	220	16,87	14978	132	588
ΦΙΛ/ΦΙΑΣ- ΠΑΙΔ/ΚΗΣ & ΨYΧΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	315	17,35	15616	354	1267
ΦΙΛ/ΦΙΑΣ-ΠΑΙΔ/ΚΗΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	135	18,48	15611	140	676
ΦΙΛ/ΦΙΚΩΝ & ΚΟΙΝΩΝ. ΣΠΟYΔ. ΚΡΗΤΗΣ (ΡΕΘΥΜΝΟ)	153	16,7	14263	88	332
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ	247	18,67	15486	110	621
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ (ΡΕΘΥΜΝΟ)	135	18,4	15220	103	345
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΠΑΤΡΑΣ	148	19,57	16203	149	693
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (ΚΑΛΑΜΑΤΑ)	72	18,4	15294	49	216
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΑΘΗΝΑΣ	315	19,38	17030	666	1382
ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ	243	19,52	16658	380	1155
ΦΙΛΟΣ.ΠΑΙΔ. & ΨYΧΟΛ. (ΠΡΟΓ.ΨΥΧΟΛ.) ΑΘΗΝΑΣ	112	19,23	16767	204	855
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΠΑΤΡΑΣ	121	15,87	14230	104	326