Μετανάστες (;) οι φοιτητές μας.

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 16/3/2008

Μετανάστες θα γίνουν οι φοιτητές μας στο εσωτερικό ή το εξωτερικό, ανάλογα με τις επιλογές που θα κάνει ο καθένας. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη φετινή κατανομή των εισακτέων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και τα ΤΕΙ είναι σημαντικά.

Φανταστικές θέσεις

Η ύπαρξη φανταστικών θέσεων συνεχίζεται. Πρόκειται για τις θέσεις που δίνονται σε περιφερειακά ΤΕΙ που δεν καταφέρνουν να συμπληρώσουν με φοιτητές ούτε το 10% των θέσεων των εισακτέων. Το τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων στην Ηγουμενίτσα, για παράδειγμα, δεν είχε πέρυσι ούτε ένα επιτυχόντα από τους αποφοίτους του Γενικού Λυκείου που συμμετείχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις. Φέτος το Υπουργείο Παιδείας αύξησε τις θέσεις σ’ αυτό το ΤΕΙ από 280 σε 300 με προοπτική να μείνουν όλες πάλι... κενές. Οι 300 αυτές θέσεις εισακτέων είναι φανταστικές, αφού δεν θα καλυφθούν με φοιτητές. Υπάρχουν μόνο στα χαρτιά. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλά άλλα τμήματα χαμηλής ζήτησης των περιφερειακών ΤΕΙ. Το Υπουργείο Παιδείας τις προσμετρά στον αριθμό των εισακτέων για να «φουσκώσει» ο αριθμός των θεωρητικά εισαγομένων. Έτσι ενώ το υπουργείο δίνει συνολικό αριθμό εισακτέων 86.736 (το μεγαλύτερο όλων των εποχών), ο πραγματικός αριθμός τους αναμένεται να είναι κατά 20.000 θέσεις μικρότερος. Ο αριθμός αυτών που τελικά θα φοιτήσουν είναι ακόμη μικρότερος, αφού πολλοί γράφονται στη σχολή που πετυχαίνουν και δεν φοιτούν, ενώ άλλοι δεν ολοκληρώνουν ποτέ τις σπουδές τους. Έτσι έχουμε λίγους πτυχιούχους ενώ έχουμε πολλούς εισακτέους.

Μεταφορά φοιτητών

Η μεταφορά φοιτητών από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης προς τα ιδρύματα της περιφέρειας συνεχίζεται. Η μεταφορά αυτή είναι συνέπεια της καθιέρωσης της βάσης του 10, που απαγορεύει την πρόσβαση του 40% των υποψηφίων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Προκειμένου να μην ερημώσουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιφέρειας επιχειρείται η μεταφορά των φοιτητών εκεί. Τρία χρόνια τώρα αργά αλλά σταθερά η μεταφορά θέσεων συνεχίζεται. Το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι οι οικονομικά αγρίως δοκιμαζόμενες οικογένειες (το πετρέλαιο πάνω από τα 100$, ο πληθωρισμός στο 4,4%, τα επιτόκια των δανείων ψηλά) πρέπει να επιβαρυνθούν με τη συντήρηση δεύτερου ή και τρίτου σπιτιού για να φτάσουν τα παιδιά τους στο πολυπόθητο πτυχίο.
Η φετινή δικαιολογία του Υπουργού Παιδείας είναι ότι με το νέο νόμο περί μετεγγραφών πολλοί φοιτητές παίρνουν μετεγγραφή για τα κεντρικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, με αποτέλεσμα να αδειάζουν τα περιφερειακά. Η σωστή παρατήρηση θα έπρεπε να φέρει αλλαγή του, όντως, λάθος νόμου περί μετεγγραφών και όχι την τιμωρία όσων δεν μπορούν να πάρουν μετεγγραφή. Είναι πολλές οι οικογένειες που θα κληθούν να πληρώσουν πάνω από 50.000€ μέχρι την ολοκλήρωση των σπουδών των παιδιών τους. Διασκορπίζοντας τις θέσεις σε όλη την επικράτεια από την Ιεράπετρα μέχρι το Διδυμότειχο κι από την Κέρκυρα μέχρι τη Ρόδο δεν δημιουργείται πρόβλημα μόνο στις οικογένειες των μεγάλων αστικών κέντρων, αλλά και στις μικρότερες πόλεις, αφού σε κάθε πόλη υπάρχουν μόνο δύο έως τρία τμήματα, πολλές φορές μόνο ένα. Το αποτέλεσμα είναι να μεταναστεύουν τελικά οι περισσότεροι φοιτητές. Το 1993 – 1995 το ποσοστό των φοιτητών που σπούδαζαν σε άλλη πόλη ήταν 44%, σύμφωνα με έρευνα των γραφείων διασύνδεσης των ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τώρα πια το ποσοστό των ξενιτεμένων φοιτητών θα ξεπεράσει το 70%.
Στον πίνακα παρατηρούμε ότι από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη μεταφέρθηκαν προς την περιφέρεια 10.000 θέσεις φοιτητών από το 2000 μέχρι σήμερα, εκ των οποίων οι 2.065 θέσεις μεταφέρονται φέτος.

Κι από πτυχίο τι γίνεται;

Θα μετακινηθεί η πλειοψηφία των φοιτητών για να σπουδάσει τελικά κάτι που δεν θέλει σε κάποιο ΤΕΙ της περιφέρειας, με ωρομίσθιους καθηγητές και κτίρια πρώην αποθήκες ή πρώην σχολεία; Θα πάρει ένα πτυχίο χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα για να το κάνει τι; Οι σπουδές πλέον δεν είναι καθόλου ελκυστικές.
Να τι θα σκεφτεί λοιπόν ο υποψήφιος; «Μήπως είναι καλύτερα να σπουδάσω στο εξωτερικό ξοδεύοντας λίγα χρήματα παραπάνω, αλλά επιλέγοντας εγώ τι θα σπουδάσω κι όχι όπου υπήρχαν κενές θέσεις;». Αυτή την εξέλιξη μάλλον δεν αναμένει ο Υπουργός Παιδείας, αφού εξήγγειλε προ ολίγων ημερών τη δημιουργία δύο νέων τμημάτων ΤΕΙ στη Δράμα.

Ο μεγάλος κύκλος.

Πριν από πολλά χρόνια, όταν οι θέσεις στα πανεπιστήμιά μας ήταν λίγες, πάρα πολλοί φοιτητές σπούδαζαν στην Ιταλία, Βουλγαρία, Ρουμανία και άλλες χώρες. Έγινε μεγάλη προσπάθεια να ανακοπεί αυτή η τάση με τη λογική ότι αδίκως ξενιτεύονται τα παιδιά μας, ξοδεύουν και συνάλλαγμα (μιλάμε για τις δεκαετίες του 70 και του 80). Έτσι αυξήθηκαν οι θέσεις στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και από 20.000 το 1980 έφτασαν τις 80.000 το 2000. Τώρα λοιπόν θα επιστρέψουμε στη φοιτητική μετανάστευση. Ήδη οι Έλληνες φοιτητές στη Μεγάλη Βρετανία αγγίζουν τις 25.000. Προφανώς ο αριθμός τους θα αυξηθεί. Επιστρέφουμε λοιπόν ολοταχώς στο... 1970.

Οι καιροί αλλάζουν, εμείς όχι.

Οι προηγμένες χώρες δίνουν μάχη προσέλκυσης ξένων φοιτητών. Η Υπουργός Παιδείας των ΗΠΑ περιόδευσε στη Λατινική Αμερική προσπαθώντας να πείσει τους Λατινοαμερικάνους να προτιμήσουν τις ΗΠΑ για σπουδές, παρά τα προβλήματα με τις βίζες. Στη Γερμανία πανεπιστήμιο δίνει υποτροφίες σε φοιτητές με αυξημένο δείκτη νοημοσύνης. Πολλές χώρες καθιερώνουν προγράμματα σπουδών στα Αγγλικά, προσπαθώντας να παρακάμψουν το πρόβλημα της γλώσσας. Αν αυτό θεωρείται προφανές για χώρες όπως η Ολλανδία, η Ουγγαρία και η Τσεχία αποτελεί έκπληξη για τη Γερμανία. Κι όμως συμβαίνει. Όλοι προσπαθούν να προσελκύσουν φοιτητές. Παραρτήματα ανοίγουν σε άλλες χώρες για να μη χάσουν κανέναν. Δάνεια με προνομιακούς όρους δίνουν σε όλους, ακόμη και τους ξένους φοιτητές, αρκεί να μη χάσουν κανένα.
Στην Κύπρο λειτουργούν έξι πανεπιστήμια, δύο δημόσια, τρία ιδιωτικά, και το ανοικτό πανεπιστήμιο. Το νησί έχει πληθυσμό 700.000 κατοίκους, αλλά προσπαθούν να προσελκύσουν φοιτητές από τις γειτονικές τους χώρες.
Εμείς λειτουργούμε ένα διεθνές μεταπτυχιακό στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και θα ξεκινήσει τη λειτουργία του το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, μόνο με μεταπτυχιακά προγράμματα, χωρίς φυσικά κτίρια. Η κύρια προσπάθειά μας όμως είναι να διώξουμε τους δικούς μας φοιτητές και να τους κατευθύνουμε στα ξένα πανεπιστήμια.

Γιατί μειώνουμε τους φοιτητές;

Η μείωση των φοιτητών επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους. Με την καθιέρωση της βάσης του 10, με τη μεταφορά θέσεων εισακτέων σε μακρινές περιοχές, αλλά και την παραίτηση από την προσπάθεια για σπουδές πολλών υποψηφίων που πετυχαίνουν σε σχολές που δεν τους ενδιαφέρουν, με πτυχίο χωρίς αντίκρισμα. Υπάρχουν ήδη πολλά τμήματα ΤΕΙ που έχουν μονοψήφιο αριθμό φοιτητών στα δύο πρώτα έτη σπουδών. Αυτά τα τμήματα θα αφεθούν να κλείσουν λόγω ελλείψεως φοιτητών. Μ’ αυτούς τους τρόπους επιτυγχάνεται η μείωση της χρηματοδότησης των Ανωτάτων Σχολών. Μήπως τελικά αυτός είναι ο πραγματικός και ανομολόγητος στόχος;

Εισακτέοι ανά περιφέρεια.
	Εισακτέοι 2007	Εισακτέοι 2008	Διαφορά 2008-2007	Μέγιστη Διαφορά από το 2000 μέχρι το 2008
ΑΤΤΙΚΗ	17265	16030	-1235	-6985
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ	10445	9615	-830	-3650
ΠΑΤΡΑ	5560	6285	725	1100
ΗΠΕΙΡΟΣ	6290	7420	1130	2160
ΑΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ	7385	8150	765	1765
ΚΡΗΤΗ	6600	7360	760	1655
ΘΕΣΣΑΛΙΑ	5335	6000	665	1075
ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ	2240	2560	320	1890
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ	2975	3290	315	1410
ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ	6425	6910	485	2450
ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ	5725	6150	425	695