Φτωχός συγγενής η Ελλάδα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 11/11/2007

Η χρηματοδότηση της εκπαίδευσης, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, είναι μία από τις μεγαλύτερες πληγές της εκπαίδευσής μας, αν όχι η μεγαλύτερη. Ας αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν. Υπάρχει μια καθυστέρηση στη συλλογή στοιχείων από τις υπηρεσίες του ΟΟΣΑ, αλλά τα υπάρχοντα στοιχεία μας επιτρέπουν να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα. Με την πρώτη ματιά βλέπουμε μεγάλη διαφορά στη χρηματοδότηση, με την Ελλάδα να υστερεί σημαντικά. Διαπιστώνουμε ότι η Φιλανδία που προτάθηκε ως πρότυπο εκπαιδευτικής επιτυχίας, πράγμα που αποδείχθηκε στο διαγωνισμό PISA 2003, επενδύει στην εκπαίδευση 50% παραπάνω χρήματα από την Ελλάδα. Εμείς επιθυμούμε να έχουμε τα ίδια αποτελέσματα με πολύ λιγότερα χρήματα. Προσπαθούμε δηλαδή να «βγάλουμε βλάκες» τους Φιλανδούς που επενδύουν τόσα χρήματα.
Στο μοίρασμα των κονδυλίων, σε κάθε βαθμίδα εκπαίδευσης, διαπιστώνουμε ότι τα λιγότερα χρήματα ανά μαθητή ξοδεύονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, μόνο 4521$ το χρόνο. Απορούμε μετά που δεν λειτουργεί σωστά η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Χωρίς σχέδιο και χωρίς χρήματα θέλουμε να δουλεύουν όλα καλά. Η λύση που προτείνεται είναι η διαγραφή των λιμναζόντων (αιώνιων) φοιτητών και η δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Εύλογη είναι η απορία πως λειτουργεί η τριτοβάθμια αλλά και οι άλλες βαθμίδες χωρίς χρήματα. Με ελληνικές πατέντες είναι η απάντηση. Εισάγουμε πολλούς φοιτητές σε σχολές που δεν έχουν εργαστήρια και λίγους σ’ αυτές που έχουν εργαστήρια και αυξημένο κόστος σπουδών. Χρησιμοποιούμε τους καθηγητές και λίγο ως γραμματείς και επιστάτες, τις νηπιαγωγούς ως σερβιτόρες και τις καθαρίστριες τις πληρώνουν οι γονείς με το κράτος μισά-μισά. Τελικά τα φέρνουμε βόλτα και χωρίς χρήματα κάνουμε ότι έχουμε εκπαίδευση. Βλέπετε πρέπει να εξοικονομήσουμε χρήματα για τους δικούς μας ανθρώπους, τους αποκαλούμενους από τον πρωθυπουργό και νταβατζήδες.
Το βέβαιο είναι ότι χωρίς χρήματα δεν φτιάχνεις εκπαίδευση. Εδώ ξοδεύοντας χρήματα και πάλι δεν είναι σίγουρο ότι θα πετύχεις τους στόχους σου, αν έχεις στόχους...
Η αλήθεια είναι ότι τη δεκαετία 1995 – 2204, που υπάρχουν τα στοιχεία στην έκθεση του ΟΟΣΑ, οι δαπάνες ανά μαθητή σχεδόν διπλασιάστηκαν. Η υστέρηση της χώρας μας παρ’ όλο το διπλασιασμό δείχνει από πόσο χαμηλά ξεκινήσαμε. Το 1995 οι δαπάνες για την εκπαίδευση ανέρχονταν στο 2,5% του ΑΕΠ όπως και στην Τουρκία. Το 2004 οι δαπάνες για την εκπαίδευση ανέρχονταν στο 3,4% για την Ελλάδα και στο 4,1% για την Τουρκία. Η Τουρκία δηλαδή συνέλαβε νωρίτερα από εμάς το μήνυμα των καιρών και επενδύει στην εκπαίδευση όσο μπορεί, γιατί έχει λιγότερο ΑΕΠ. Εμείς αντίθετα μένουμε στα λόγια, γιατί απ’ όσο θυμάμαι όλοι οι πρωθυπουργοί έλεγαν ότι είχαν ως πρώτη τους προτεραιότητα την εκπαίδευση.

Πίνακας 1: Ετήσιο κόστος ανά μαθητή το 2004 σε δολάρια
	Πρωτοβάθμια	Δευτεροβάθμια	Τριτοβάθμια	Μέσος Όρος
Ελλάδα	4595	5213	4521	5135
Φιλανδία	5581	7441	7697	7798
Γερμανία	4948	7576	7724	7802
Σουηδία	7469	8039	8355	9085

Δημόσια και ιδιωτική συμμετοχή στις δαπάνες.

Το 2004 η συμμετοχή του κράτους στις δαπάνες της εκπαίδευσης ανερχόταν, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ στο 95,3% του συνολικού κόστους της εκπαίδευσης και οι ιδιωτικές δαπάνες το υπόλοιπο 4,7%. Αν φορτωνόταν στις πλάτες μας το κόστος της εκπαίδευσης, θα μπορούσε το κράτος να ξοδεύει λιγότερα και να σπαταλάει αλλού τα χρήματα των φόρων, που κάθε χρόνο αυξάνουν.

Η αποτελεσματικότητα

Στην έκθεση του ΟΟΣΑ συγκρίνεται η επίδοση στα Μαθηματικά με το ποσό που δαπανάται για κάθε μαθητή μέχρι να φτάσει στην ηλικία των 15 ετών, όπου έγινε και η μέτρηση της επίδοσής του με το πρόγραμμα PISA. Το συμπέρασμα είναι ότι απ’ όλες τις χώρες που δαπανούν περισσότερα χρήματα από την Ελλάδα καμία δεν έχει χειρότερες επιδόσεις από εμάς. Τα λεφτά τους πιάνουν τόπο. Από τις χώρες που δαπανούν λιγότερα χρήματα από εμάς στην εκπαίδευση έχουν καλύτερες επιδόσεις στα μαθηματικά οι περισσότερες. Τα λεφτά μας δηλαδή και λίγα είναι και δεν πιάνουν τόπο. Στον πίνακα 2 βλέπουμε τις επιδόσεις στα Μαθηματικά στη Γενική και την Τεχνική Εκπαίδευση. Παρατηρούμε ότι σε όλες τις χώρες υπάρχει χαμηλότερο επίπεδο στους μαθητές της τεχνικής εκπαίδευσης. Στην Ελλάδα οι μαθητές της Γενικής Εκπαίδευσης, η αφρόκρεμα δηλαδή, βρίσκεται χαμηλότερα από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ στην τεχνική εκπαίδευση! Τόσο χαμηλά βρισκόμαστε.

Πίνακας 2: Οι επιδόσεις στα Μαθηματικά (στοιχεία 2003)
	Γενική Εκπαίδευση	Τεχνική Εκπαίδευση	Διαφορά
Ελλάδα	463	374	89
Ολλανδία	617	488	129
Τουρκία	431	400	32
Μέσος όρος ΟΟΣΑ	510	466	45

Πόσες ώρες ξοδεύουν οι μαθητές μας παρακολουθώντας μαθήματα, ώστε να πετύχουν τα αποτελέσματα που διαβάσατε παραπάνω; Στον πίνακα 3 φαίνεται ότι οι ώρες μέσα στην τάξη είναι πάρα πολλές για τους Έλληνες μαθητές. Βέβαια ώρες χάνονται γιατί καθυστερούν να διορίσουν δάσκαλους και καθηγητές, καταλήψεις γίνονται, μειώνεται λίγο ο αριθμός των ωρών διδασκαλίας. Πρέπει όμως να προσθέσουμε και τις ώρες που τρέχουν τα παιδιά μας στα Αγγλικά, τις άλλες ξένες γλώσσες, την πληροφορική, τη μουσική και το χορό, που αποτελούν τις κύριες εξωσχολικές δραστηριότητες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Αν λοιπόν προσθέσουμε και τις περίπου 1.000 ώρες τότε κερδίζουμε από την Ιταλία το πρωτάθλημα της χώρας που ταλαιπωρεί περισσότερο τα παιδιά της χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Ας συνοψίσουμε λοιπόν: Έχουμε τάξεις με λίγους μαθητές, τους κάνουμε τις περισσότερες ώρες μάθημα, τους ξανακάνουμε μάθημα το απόγευμα και το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό. Έτσι λοιπόν, εκτός από ότι αφήνουμε τα παιδιά μας αμόρφωτα, τα ταλαιπωρούμε κιόλας, κάνοντας τη καθημερινότητά τους κόλαση.

Πίνακας 3: Σύνολο ωρών διδασκαλίας στην υποχρεωτική εκπαίδευση
	Αριθμός ωρών
Ελλάδα	7.500
Γερμανία	6.200
Κορέα	5.900
Φιλανδία	5.600
Ιταλία	8.200