Γίνεται και χωρίς πανελλήνιες εξετάσεις

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 7/10/2007

Το σύστημα εισαγωγής στην Ανώτατη Εκπαίδευση βρίσκεται πάντα στο επίκεντρο των προσπαθειών μεταρρύθμισης κάθε υπουργού Παιδείας. Είναι βλέπετε οι σπουδές των παιδιών που αποτελούν στόχο σχεδόν κάθε οικογένειας, αλλά και ο τζίρος, που αναπτύσσεται με επίκεντρο τις εισαγωγικές εξετάσεις, πολύ μεγάλος. Αποτελεί πρόκληση, λοιπόν, για κάθε υπουργό Παιδείας μια αλλαγή που θα φέρει τη «σφραγίδα» του. Οι πανελλήνιες εξετάσεις φοβάμαι ότι δεν πρέπει να καταργηθούν. Δεν είμαστε έτοιμοι ως κοινωνία να δεχτούμε ένα σύστημα στο οποίο τα πανεπιστήμια θα επέλεγαν τα ίδια τους φοιτητές τους, όπως θα ήταν το φυσικό, χωρίς να αναστατώνεται μια ολόκληρη χώρα γι' αυτό. Οι μέχρι τώρα ενδείξεις αυτό μαρτυρούν.
Στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ένας καθηγητής πέθανε από ανακοπή καρδιάς, όταν ζήτησε να μάθει τον τρόπο επιλογής των φοιτητών ενός μεταπτυχιακού προγράμματος, αντιλαμβανόμενος παρατυπίες ίσως και παρανομίες και αντί αυτού διώχθηκε. Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων καταγγέλθηκαν παρανομίες στις κατατακτήριες για την εισαγωγή στο Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης.

Το λογικό είναι ανέφικτο

Τι μπορούμε να κάνουμε; Να υπάρχουν πανελλήνιες εξετάσεις μετά την απόκτηση του απολυτηρίου του λυκείου, μόνο για όσους επιθυμούν την εισαγωγή τους στις ανώτατες σχολές. Η κάθε σχολή να έχει το δικαίωμα να απαιτεί για την εισαγωγή συγκεκριμένες επιδόσεις σε συγκεκριμένα μαθήματα. Ο υποψήφιος διαλέγει τις σχολές για τις οποίες θέλει να είναι υποψήφιος και εξετάζεται στις πανελλήνιες εξετάσεις στα μαθήματα που είναι απαραίτητα για την εισαγωγή του στη σχολή που επιθυμεί. Οι βαθμολογίες όλων δημοσιεύονται, ο υποψήφιος κάνει αίτηση στη σχολή μαζί με άλλους και εισάγεται ο υποψήφιος με τη μεγαλύτερη βαθμολογία. Για παράδειγμα, το Τμήμα Χημικών απαιτεί εξέταση στη Χημεία, τη Φυσική, τα Μαθηματικά και τη Γλώσσα, ενώ η Ιατρική απαιτεί εξέταση στη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία και τη Γλώσσα. Ο υποψήφιος που θα έχει εξεταστεί σε όλα αυτά τα μαθήματα θα μπορεί να είναι υποψήφιος και για τις δύο σχολές. Αν δεν εξεταστεί στα Μαθηματικά θα είναι υποψήφιος μόνο για την Ιατρική. Η ύλη των μαθημάτων θα είναι η διδασκόμενη στο λύκειο και ο μηχανισμός των εξετάσεων όπως είναι σήμερα, απλά ο υποψήφιος θα αποφασίζει στην εξέταση ποιων μαθημάτων θα συμμετέχει, ανάλογα με τη σχολή που στοχεύει. Απόλυτη διαφάνεια. Αν ο υποψήφιος δεν καταφέρει να εισαχθεί στη σχολή που επιθυμεί, μπορεί να εξεταστεί την επόμενη χρονιά σε όποια μαθήματα επιθυμεί για να είναι εκ νέου υποψήφιος.
Να σημειώσω εδώ ότι το πρόβλημα δεν λύνεται με τον περιορισμό των επιλογών του υποψηφίου, όπως ακούγεται πολύ συχνά. Αντίθετα, ο υποψήφιος πρέπει να έχει το δικαίωμα να αλλάξει προσανατολισμό όσες φορές θέλει, γιατί αφενός είναι δεκαοκτώ ετών και αφετέρου γιατί η ζωή δεν είναι στατική, αλλά δυναμική και καθώς μεταβάλλεται συνεχώς ο κόσμος γύρω μας είναι λογικό να έχουμε δικαίωμα «αλλαγής πλεύσης» οποιαδήποτε στιγμή.

Το προπαρασκευαστικό έτος

Ο άλλος τρόπος προβλέπει μετά την απόκτηση του απολυτηρίου και την εισαγωγή σε μία ομάδα σχολών, όπως οι επιστήμες υγείας που περιλαμβάνουν από τη Ιατρική μέχρι τη Νοσηλευτική και εκεί μετά από ένα προπαρασκευαστικό έτος και έπειτα από εξετάσεις σε μαθήματα που διδάχθηκε, όπως για παράδειγμα η Ανατομία, αν κατατάσσονται οι πρώτοι στην Ιατρική και οι υπόλοιποι στα άλλα τμήματα. Το σύστημα αυτό έχει το μειονέκτημα του αυξημένου κόστους για την εισαγωγή και εκπαίδευση στο προπαρασκευαστικό έτος και τελικά δε γλιτώνει ο υποψήφιος τις εξετάσεις. Φυσικά, δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές στα πανεπιστήμια μας και θα πρέπει να δημιουργηθούν. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι η αναγκαστική μετανάστευση του φοιτητή, που μπορεί το προπαρασκευαστικό έτος να πρέπει να το παρακολουθήσει στην Αλεξανδρούπολη και να συνεχίσει τις σπουδές του στη Λάρισα. Έχει, όμως, το πλεονέκτημα ότι οι υποψήφιοι κρίνονται σε μαθήματα πολύ πιο κοντινά σ' αυτό που θέλουν να σπουδάσουν και έχουν την ευκαιρία να διαπιστώσουν αν όντως θέλουν να σπουδάσουν αυτό το αντικείμενο. Αν δεν επιθυμούν τη συνέχιση των σπουδών σ' αυτό το αντικείμενο μπορούν να επιλέξουν έναν άλλον κύκλο. Η επιλογή των υποψηφίων, με κάποιο τρόπο, δεν μπορεί να καταργηθεί όσο η κοινωνία μας θεωρεί ακόμη τις σπουδές μέσο κοινωνικής καταξίωσης και όσο η τεχνική εκπαίδευση, ο εναλλακτικός δρόμος δηλαδή, δεν είναι αξιόπιστη, λόγω της συνεχούς υποτίμησης της από το κράτος και τους πολίτες. Όσο, δηλαδή, η ζήτηση για σπουδές παραμένει μεγαλύτερη από την προσφορά θέσεων στις ανώτατες σχολές με κάποιο τρόπο κάποιοι θα κόβονται.
Είναι πολλά τα χρήματα
Το ζήτημα είναι, λοιπόν, αν η επιλογή των υποψηφίων θα γίνεται αμέσως μετά την αποφοίτηση από το λύκειο ή αν θα καθιερωθεί προπαρασκευαστικό έτος. Αν απαντηθεί αυτό το βασικό ερώτημα, τα υπόλοιπα θα δρομολογηθούν. Το ερώτημα αυτό είναι το κεντρικό, γιατί από την απάντηση του θα εξαρτηθεί πού θα κατευθυνθεί ο τζίρος της επιλογής. Όσο θα υπάρχει η επιλογή, κακά τα ψέματα, οι υποψήφιοι αναζητώντας την επιτυχία θα ζητούν βοήθεια. Αν προκριθεί το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων τη βοήθεια θα τη βρίσκουν στα φροντιστήρια όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. Αν προκριθεί το σύστημα του προπαρασκευαστικού έτους θ' αναπτυχθούν άλλου είδους φροντιστήρια μέσα σε κάθε κύκλο σπουδών, από γνώστες του κάθε εξεταζόμενου μαθήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι το προπαρασκευαστικό έτος το ζητούν οι πανεπιστημιακοί, ενώ το σύστημα των πανελληνίων εξετάσεων οι καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Σε κάθε περίπτωση είτε με τη μία είτε με την άλλη μορφή φροντιστήρια θα υπάρχουν όσο δε θα υπάρχει πραγματικά ελεύθερη πρόσβαση στη σχολή που ο καθένας επιθυμεί να εισαχθεί. Αν, λοιπόν, ακούσετε διάφορους να υπόσχονται ότι θα κλείσουν τα φροντιστήρια, χωρίς να καταργήσουν την επιλογή των υποψηφίων να ξέρετε ότι σας κοροϊδεύουν.

Είναι απαραίτητη μια ακόμη αλλαγή;

του Στράτου Στρατηγάκη

Φέτος, οι πανελλήνιες εξετάσεις δέχτηκαν ένα ισχυρό πλήγμα στην αξιοπιστία τους, που είναι και τo σημαντικότερο πλεονέκτημα τους, με την αλλοίωση της βαθμολογίας των γραπτών των Αγγλικών. Εδώ και χρόνια, με τις αλλαγές που υιοθετεί ο κάθε υπουργός Παιδείας, το σύστημα των εισαγωγικών έχει χάσει τον προσανατολισμό του. Έχει γίνει πολύπλοκο με τις προσαρμογές των προφορικών βαθμών στους γραπτούς, με τα διαφορετικά μόρια σε κάθε επιστημονικό πεδίο και τη στρατηγική που πρέπει να καταστρώσει και να εφαρμόσει ο μαθητής μέχρι να φτάσει στο στόχο του. Το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων έγινε τόσο πολύπλοκο, που οι γονείς και οι υποψήφιοι χρειάζονται... φροντιστήριο για να διαλέξουν το 6ο μάθημα που θα τους επιτρέψει να δηλώσουν τις σχολές του επιστημονικού πεδίου, στο οποίο περιλαμβάνεται η σχολή των ονείρων τους. Όλη αυτή η πολυπλοκότητα έχει σκοπό να εξασφαλίσει το αδιάβλητο των εξετάσεων και τη δικαιότερη κατανομή των υποψηφίων στις σχολές της επιθυμίας τους, ανάλογα με τις προσφερόμενες θέσεις.
Το κόστος των πανελληνίων εξετάσεων, μόνο για τη διεξαγωγή τους, πλησιάζει τα 20 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Το κόστος της προετοιμασίας για τις εισαγωγικές εξετάσεις ανέρχεται σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΓΣΕΕ σε 230 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο.
Τα παράλογα
Το άγχος των υποψηφίων δυστυχώς δεν είναι μετρήσιμο, αλλά είναι τόσο μεγάλο, που οδηγεί πολλούς γονείς στη σκέψη να στείλουν τα παιδιά τους κατευθείαν στο εξωτερικό για σπουδές, ώστε να μην υποστούν όλο αυτό το μαρτύριο. Και σ' αυτήν την περίπτωση θα συμμετάσχουν υποχρεωτικά στις πανελλήνιες εξετάσεις για την απόκτηση του απολυτηρίου λυκείου. Παράλογο, αφού τελικά το απολυτήριο το παίρνουν όλοι οι μαθητές, αντίθετα από τον αρχικό σχεδιασμό του συστήματος. Είναι σχεδόν αδύνατο να μην καταφέρει ένας μαθητής να βγάλει μέσο όρο 9,5 χωρίς ν' ανοίξει βιβλίο. Το απολυτήριο του λυκείου έγινε πια ένα «χαρτί χωρίς καμιά αξία» για την απόκτηση του οποίου πρέπει ο υποψήφιος να δώσει πανελλήνιες εξετάσεις. Το απολυτήριο δεν πιστοποιεί καμία γνώση, όπως δείχνουν κάθε χρόνο τα αποτελέσματα των πανελληνίων εξετάσεων, όπου τέσσερις στους δέκα μαθητές δε γνωρίζουν ούτε στοιχειωδώς τη διδασκόμενη ύλη, με αποτέλεσμα να γράφουν μέσο όρο κάτω από δέκα.

Πανεπκπήμια

του Στράτου Στρατηγάκη

Οι υποψήφιοι κατανέμονται σε σχολές των ΑΕΙ καιΤΕΙ. Οι σχολές δεν έχουν το δικαίωμα να ορίσουν τον αριθμό των φοιτητών που μπορούν να εκπαιδεύσουν σωστά, αφού κάθε χρόνο το υπουργείο Παιδείας ορίζει τον αριθμό των εισακτέων, που είναι σχεδόν πάντα πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό που προτείνουν οι σχολές.
Οι σχολές δεν έχουν το δικαίωμα να ορίσουν τις γνώσεις που πρέπει να έχει ο φοιτητής που θα αναλάβουν να εκπαιδεύσουν. Παρατηρούνται έτσι διάφορα τραγελαφικά, όπως μερικοί από τους φοιτητές του Χημικού, οι προερχόμενοι από την Τεχνολογική Κατεύθυνση, δεν έχουν διδαχθεί και εξεταστεί στις πανελλήνιες εξετάσεις το μάθημα της Χημείας. Έτσι, λοιπόν, με το ισχύον σύστημα οι σχολές δεν έχουν λόγο στον αριθμό των φοιτητών που θα εισαχθούν, ούτε στις γνώσεις που θα έχουν, ούτε φυσικά στο ποιοι θα είναι. Κατά τα άλλα, μιλάμε για αυτοτέλεια των πανεπιστημίων. Το παράλογο σε όλο του το μεγαλείο.
Το Σύνταγμα στο άρθρο 16, που ακόμη ισχύει, αναφέρει ότι είναι υποχρέωση του κράτους η παροχή δωρεάν παιδείας σε όλους τους πολίτες σε όλες τις βαθμίδες. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πολύ απλά όποιος τελειώνει με επιτυχία τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, παίρνει δηλαδή το απολυτήριο λυκείου, πρέπει να έχει ελεύθερη πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εδώ υπάρχει ο κλειστός αριθμός εισακτέων (numerus claussus) που βάζει φρένο στις επιθυμίες για σπουδές των υποψηφίων. Και σε άλλες χώρες υπάρχει ο κλειστός αριθμός των εισακτέων για να προστατευτούν ορισμένα επαγγέλματα από κορεσμό.
Στη χώρα μας ο κλειστός αριθμός χρησιμοποιείται κυρίως για να οδηγήσει τους υποψηφίους στα τμήματα της περιφέρειας, να τους οδηγήσει σε τμήματα που δεν έχουν εργαστήρια, άρα οι σπουδές δεν κοστίζουν στο κράτος και ένα σωρό άλλους λόγους εκτός απ' αυτόν που
θα έπρεπε.
Τα τμήματα υψηλής ζήτησης, που συγκεντρώνουν περισσότερες πρώτες προτιμήσεις από τις προσφερόμενες θέσεις είναι μόνο 166 σε σύνολο 496, σύμφωνα με τις προτιμήσεις των υποψηφίων του έτους 2006. Δηλαδή θα μπορούσαν οι υποψήφιοι να εισάγονται χωρίς εξετάσεις στα 330 τμήματα και μόνο για την εισαγωγή στα 166 τμήματα να γίνονται οι πανελλήνιες εξετάσεις.