Η πίσω πόρτα των πανελληνίων

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 15/7/2007

Το σκάνδαλο των πανελληνίων εξετάσεων ήρθε να προσθέσει ακόμα ένα λιθαράκι στην ατελείωτη σκανδαλολογία της εποχής. Δε θ’ ασχοληθώ με τις λεπτομέρειες των γεγονότων. Σκοπός μου είναι να εξετάσω τις συνέπειες του σκανδάλου στους μαθητές μας, την επόμενη γενιά δηλαδή, και να δούμε αν συμβάλλει (το σκάνδαλο) στην εκπαίδευσή της.
Το δεδομένο λοιπόν είναι ότι έχουμε αλλοίωση της βαθμολογίας στα γραπτά κάποιων υποψηφίων. Τις ευθύνες και τις ποινές θα καταλογίσουν οι αρμόδιοι. Ας δούμε τις συνέπειές του.
Οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι ένας διαγωνισμός συμπλήρωσης συγκεκριμένου αριθμού θέσεων. Μη κοιτάτε που τα έχουμε μπερδέψει τόσο πολύ τα πράγματα και χρησιμοποιούμε τις πανελλήνιες εξετάσεις και ως απολυτήριες. Όταν αλλάξει ο βαθμός ενός υποψηφίου δεν εισάγεται ένας παραπάνω στις ανώτατες σχολές, αντίθετα παίρνει τη θέση ενός άλλου υποψηφίου που είχε γράψει καλύτερα από τον πρώτο υποψήφιο. Έχουμε δηλαδή μια εν ψυχρώ κλοπή της θέσης ενός παιδιού που έγραψε καλύτερα από τον παρανομούντα. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά, αφού έχουμε κατάφωρη αδικία σε βάρος υποψηφίου που διάβασε, προσπάθησε, κουράστηκε για να γράψει καλά.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το Σύνταγμα της Ελλάδας στο περίφημο άρθρο 16, που ακόμη ισχύει, μην ξεχνιόμαστε αναφέρει: “Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια.” Βάσει αυτού θα μπορούσαν όλοι να διεκδικήσουν την εισαγωγή τους στις ανώτατες σχολές, προσοχή όχι και την αποφοίτησή τους. Οι θέσεις είναι λιγότερες από τους υποψηφίους, λόγω της υποχρηματοδότησης των ανωτάτων σχολών. Έχουμε όλοι δεχτεί λοιπόν, εδώ και πολλές δεκαετίες, την ύπαρξη των εισαγωγικών εξετάσεων. Οι εξετάσεις αυτές σίγουρα δεν είναι ο καλύτερος τρόπος επιλογής φοιτητών. Έχουν πολλά μειονεκτήματα όπως τη συμμετοχή του παράγοντα τύχη, την έλλειψη της δυνατότητας των ανωτάτων σχολών να επιλέγουν τους φοιτητές τους, ακόμη και την αδυναμία τους να θέσουν οι ίδιες τα κριτήρια εισαγωγής, αλλά και να προσδιορίσουν οι ίδιες τον αριθμό των φοιτητών που μπορούν να εκπαιδεύσουν. Σε μια χώρα όμως που είναι γεμάτη κουμπάρους οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι δυστυχώς αναγκαίο κακό.
Το μοναδικό τους πλεονέκτημα ήταν το αδιάβλητο. Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που αμφισβητείται το αδιάβλητο. Το 1979 συνελήφθη ο γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, ως υπεύθυνος διαρροής θεμάτων και κατέληξε στη φυλακή.
Το αδιάβλητο κοστίζει, μόνο για τη διεξαγωγή των εξετάσεων περίπου 20 εκατομμύρια € το χρόνο. Ο τζίρος της προετοιμασίας ανέρχεται, σύμφωνα με έρευνα της ΓΣΕΕ σε 230 εκατομμύρια € το χρόνο. Πέρα από τα μετρήσιμα μεγέθη υπάρχουν και τα άλλα τα μη μετρήσιμα, που είναι πιο σημαντικά από τα χρήματα. Είναι η αγωνία, ο κόπος και ο χρόνος των υποψηφίων που ξοδεύονται ίσως χωρίς λόγο. Το σημαντικότερο όμως είναι τα όνειρα των υποψηφίων που συντρίβονται στη στενωπό των εισαγωγικών.
Εδώ η υπόθεση αρχίζει και γίνεται δύσκολη. Έχουν γίνει κι άλλες φορές παραβιάσεις του αδιάβλητου; Μήπως αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου; Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε; Ο μόνος τρόπος άμυνας είναι η άμεση δημοσιοποίηση οποιουδήποτε κρούσματος. Αξίζουν λοιπόν συγχαρητήρια σε όσους κατήγγειλαν το περιστατικό και μομφή σε όσους πήγαν να το συγκαλύψουν. Διαφορετικά δε θα μαθαίναμε τίποτα.
Πολλά είναι τα ερωτήματα που βασανίζουν τους υποψηφίους. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε ότι όλοι οι υποψήφιοι δεν ξεκινούν από την ίδια αφετηρία. Τα παιδιά των απομακρυσμένων αγροτικών περιφερειών σίγουρα δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες επιτυχίας στις εξετάσεις με τα παιδιά των αστικών κέντρων. Οι στατιστικές το αποδεικνύουν περίτρανα. Κι αυτό το έχουμε καταπιεί. Πιστεύαμε όμως ότι η μέτρηση είναι αντικειμενική. Όταν κι αυτό ανατρέπεται ξεπερνιέται κάθε όριο. Το μάθημα λοιπόν που δίνουμε στα παιδιά μας είναι ότι στην Ελλάδα όλα τα πράγματα γίνονται με δύο τρόπους: το νόμιμο και… την πίσω πόρτα. Θέλεις να χτίσεις σπίτι; Θέλεις να βρεις δουλειά; Θέλεις να θεραπευτείς από μια ασθένεια; Θέλεις να πλουτίσεις; Θέλεις να πληρώσεις λιγότερο φόρο; Θέλεις να σπουδάσεις; Υπάρχουν δύο δρόμοι. Ο καθένας διαλέγει αυτόν που του ταιριάζει. Αυτό το μάθημα δίνουμε στα παιδιά μας. Αυτό το συμπέρασμα βγάζουν από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Είναι άραγε κι αυτό μέσα στην εκπαίδευσή τους; Όπως δείχνουν τα πράγματα μάλλον είναι κι αυτό ένα μάθημα που διδάσκονται, εκτός σχολείου φυσικά. Αυτή η σκιά θα συνοδεύει κάθε χρόνο τις πανελλήνιες εξετάσεις. Πώς να πείσεις τα παιδιά ότι δεν είναι στημένο το παιχνίδι, όταν κι εσύ αμφιβάλλεις; Πώς να πείσεις τα παιδιά να διαβάσουν για να προκόψουν; Μπορούν τόσο εύκολα, τώρα πια, να σε κολλήσουν στον τοίχο. Βλέπετε για όλα πια υπαρχει η πίσω πόρτα…
Υπάρχουν και οι περυσινοί υποψήφιοι. Αυτοί που αποκλείστηκαν γιατί είχαν 9,7 κι όχι 10. Πώς να τους εξηγήσεις ότι αν έδιναν εξετάσεις φέτος θα περνούσαν; Οι επικείμενες εκλογές καθόρισαν την ευκολία των θεμάτων. Εμείς οι μεγάλοι το αντιλαμβανόμαστε. Τα παιδιά όμως το καταλαβαίνουν και αγανακτούν με το δίκιο τους. Βλέπετε εκτός από το διάβασμα μετράει και η χρονιά που γεννήθηκες. Αν όταν φτάνεις τα 18 σου είναι χρονιά εκλογών, τότε έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας στις ανώτατες σχολές…
Φέτος εισάγονται 7.000 υποψήφιοι περισσότεροι από πέρυσι στις ανώτατες σχολές, γιατί μετακινήθηκε προς τα κάτω το τεχνητό φράγμα του 10. Προσπαθήστε να το εξηγήσετε στους αντίστοιχους 7.000 περυσινούς υποψηφίους, που έμειναν εκτός. Δεν υπάρχουν λόγια. Μόνο να ντρέπεσαι μπορείς.
Δυστυχώς έφτασε ο κόμπος στο χτένι και στις πανελλήνιες εξετάσεις. Ακυρώνονται από τα πράγματα. Το Υπουργείο Παιδείας θ’ αναγκαστεί να δώσει λύση, που σίγουρα θα εγείρει αμφισβητήσεις. Θα μου αντιτείνετε ίσως, ότι υπήρξε πρόβλημα σε 33 έως 150 γραπτά μόνο, σε σύνολο 700.000 γραπτών. Δυστυχώς όμως, αυτά τα 33 μόνο γραπτά θα εγκαταστήσουν την αμφιβολία στις ψυχές των παιδιών μας.