Μύθος η φοιτητική μέριμνα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 11/2/2007

Η οικογένεια της κυρίας Δημοπούλου ζει ή μάλλον ζούσε στη Θεσσαλονίκη. Η μία κόρη σπουδάζει στο τμήμα Δημοσίων Σχέσεων στην Καστοριά. Η δεύτερη κόρη πέτυχε στο τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΤΕΙ Κρήτης με έδρα την όμορφη αλλά μακρινή Σητεία. Η συγκεκριμένη οικογένεια πρέπει για τουλάχιστον ένα χρόνο να διατηρεί τρία (3!) σπίτια. Ένα στη Θεσσαλονίκη όπου ζουν και εργάζονται οι γονείς, ένα στην Καστοριά, όπου σπουδάζει η μεγάλη κόρη και ένα στη Σητεία, όπου πέτυχε η μικρή κόρη. Θα μου πείτε ότι η δεύτερη κόρη δικαιούται μετεγγραφής γιατί είναι παράλογο μια οικογένεια να είναι σκορπισμένη στα… τρία σημεία του ορίζοντα. Ναι έτσι ήταν τα πράγματα μέχρι το 2004. Τότε με αφορμή την παράνομη μετεγγραφή του γιου του κ. Τσιτουρίδη, το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να αναμορφώσει το σύστημα των μετεγγραφών, ώστε να γίνει πιο δίκαιο.

Τι ισχύει τώρα.

Σύμφωνα με τον καινούριο νόμο, για να έχει δικαίωμα ένας υποψήφιος της κατηγορίας που αναφέρω παραπάνω, απλώς να υποβάλλει αίτηση μετεγγραφής πρέπει να βρίσκεται στο τρίτο εξάμηνο των σπουδών του και να έχει περάσει όλα τα μαθήματα των δύο πρώτων εξαμήνων! Πρέπει δηλαδή η συγκεκριμένη οικογένεια να υποστεί οικονομική αφαίμαξη για έναν ολόκληρο χρόνο, προκειμένου να συντηρεί τα τρία σπίτια. Η μικρότερη κόρη πρέπει να διαβάζει πολύ για να περάσει όλα τα μαθήματα, ώστε να έχει δικαίωμα αίτησης μετεγγραφής.
Αν τελικά πάρει τη μετεγγραφή θα εγγραφεί στο τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, το οποίο μπορεί να έχει διαφορές στο πρόγραμμα σπουδών. Να σημειώσω εδώ ότι τα ανώτατα ιδρύματα έχουν αυτονομία ως προς τον καθορισμό του προγράμματος σπουδών. Μπορεί λοιπόν τα μαθήματα στο ΤΕΙ της Θεσσαλονίκης να είναι διαφορετικά από τα μαθήματα στο ΤΕΙ Κρήτης, οπότε ο περιορισμός να έχει περάσει όλα τα μαθήματα των δύο πρώτων εξαμήνων δεν έχει κανένα νόημα. Υπάρχει απλά για να λιγοστέψει τις αιτήσεις για μετεγγραφή.
Η υποβολή της αίτησης δε σημαίνει φυσικά και την έγκρισή της. Οι αιτήσεις που υποβάλλονται για την μετεγγραφή σε κάθε τμήμα συγκεντρώνονται και ταξινομούνται βάσει κριτηρίων και εγκρίνονται μερικές. Για τη Θεσσαλονίκη εγκρίνονται μέχρι το 5% των θέσεων των εισακτέων, πράγμα που σημαίνει ότι με 130 εισακτέους στο συγκεκριμένο τμήμα 7 το πολύ αιτήσεις μπορούν να ικανοποιηθούν. Υπάρχει δηλαδή μεγάλη πιθανότητα η κόρη της οικογένειας να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές της στο ΤΕΙ Κρήτης. Το αποτέλεσμα φυσικά θα είναι η οικονομική εξόντωση της οικογένειας, η οποία, όπως όλες οι οικογένειες, δεν θα αρνηθεί τις σπουδές στο παιδί της.
Αν η κυρία Δημοπούλου είχε και τρίτο παιδί, ανεξάρτητα από το εισόδημά της, θα έπαιρναν μετεγγραφή όλα τα παιδιά της, που θα είχαν πετύχει σε σχολή μακριά από τη Θεσσαλονίκη, με μόνη προϋπόθεση να μην έχει υπερβεί το μεγαλύτερο παιδί το 26ο έτος της ηλικίας του. Εδώ υπάρχει ένας παραλογισμός. Η μετεγγραφή δίνεται για να βοηθήσει τους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Ο πλούσιος τρίτεκνος θα έχει τα παιδιά του κοντά του, ενώ ο οικονομικά ασθενέστερος δίτεκνος θα αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης, συντηρώντας τρία σπίτια.

Τι θα έπρεπε να συμβαίνει.

Είναι προφανές ότι η μετεγγραφή για οικονομικούς λόγους είναι «Ελληνική πατέντα» που δικαιολογεί την υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης. Θα έπρεπε στη Σητεία και σε κάθε πόλη όπου υπάρχει Ανώτατο ίδρυμα να υπάρχει φοιτητική εστία η οποία θα παρέχει στέγη και τροφή σε όσους φοιτητές το έχουν ανάγκη. Με αυτή την προϋπόθεση δε θα είχε κανένα νόημα η μετεγγραφή από το ένα τμήμα στο άλλο. Φυσικά για να υπάρχουν εστίες και βιβλιοθήκες σε κάθε πόλη που φιλοξενεί ΑΕΙ ή ΤΕΙ θα έπρεπε να υπάρχει μικρότερη διασπορά των ιδρυμάτων στις πόλεις της περιφέρειας. Αν δεν υπάρχουν εστίες θα έπρεπε να πληρώνει το κράτος το ενοίκιο και τη διατροφή του φοιτητή που το έχει ανάγκη. Αυτό σημαίνει ίσες ευκαιρίες για σπουδές σε όλους. Αυτή είναι η υποχρέωση του κράτους απέναντι στους πολίτες του. Γι’ αυτό πληρώνουμε φόρους.

Η Φοιτητική μέριμνα.

του Στράτου Στρατηγάκη

Η φοιτητική μέριμνα έχει ως σκοπό να βοηθήσει τους πιο αδύναμους οικονομικά φοιτητές, που σπουδάζουν μακριά από το σπίτι τους, να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Λειτουργεί δηλαδή με στόχο να δίνονται ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά να σπουδάσουν. Η φοιτητική μέριμνα έχει ως αντικείμενο τη στέγαση, τη σίτιση και τη μετακίνηση των φοιτητών.
Τη σίτιση στη Θεσσαλονίκη αναλαμβάνει η φοιτητική λέσχη, η μετακίνηση γίνεται οικονομικότερη με το πάσο και τη στέγαση αναλαμβάνουν οι φοιτητικές εστίες. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως θα δούμε παρακάτω, όλα αυτά υπάρχουν και λειτουργούν χωρίς τελικά να εξυπηρετούν τους περισσότερους φοιτητές. Κύρια αιτία η υποχρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εξαιτίας της οποίας μεταφέρεται το κόστος των σπουδών στις πλάτες των γονέων.
Ας δούμε τα πράγματα αναλυτικά κι ας αφήσουμε τους αριθμούς να αποκαλύψουν το μέγεθος του προβλήματος.

Οι φοιτητικές εστίες, όπως παρουσιάζονται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας, που τις διαχειρίζεται.

ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΕΣΤΙΕΣ ΘΕΣΑΛΛΟΝΙΚΗΣ (ΦΕΘ)

Α΄ Φ.Ε.Θ.

Η Α΄ Φ.Ε.Θ. είναι ιδιοκτησία του Ε.Ι.Ν. (Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας)
Άχισε να λειτουργεί το 1963.
Δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες : 432 άτομα (381 μονόκλινα –22 δίκλινα)
Σιτίζει 1.300 φοιτητές

Β΄ Φ.Ε.Θ.

Η Β΄ Φ.Ε.Θ. λειτουργεί από το 1969 σε κτίριο το οποίο κτίστηκε σε οικόπεδο που παραχωρήθηκε από το Α.Π.Θ. στο Ε.Ι.Ν.
Η δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες είναι 448 οικότροφοι - 10 άτομα φιλοξενούμενα στους ξενώνες.
Όλα τα δωμάτια είναι μονόκλινα
Η Β΄ Φ.Ε.Θ. δεν διαθέτει εστιατόριο.

Γ΄ Φ.Ε.Θ.

Είναι ιδιοκτησία του Ε.Ι.Ν. και βρίσκεται στο ίδιο οικόπεδο με την Α΄ Φ.Ε.Θ.
Άρχισε να λειτουργεί το 1972.
Η δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες είναι 352 μονόκλινα και ένα(1) διαμέρισμα που χρησιμοποιείται ως ξενώνας δυναμικότητας 8 κρεβατιών.

Δ΄ Φ.Ε.Θ.

Είναι ιδιοκτησία του Ε.Ι.Ν.
Άρχισε να λειτουργεί το 1984.
Η δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες είναι 280 άτομα. (140 δίκλινα δωμάτια)

Στις Φ.Ε.Θ. φιλοξενούνται αλλοδαποί (υπότροφοι- οικότροφοι και προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί).

ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ

Άρχισε να λειτουργεί στις 8-2-99.
Αποτελεί αυτόνομη περιφερειακή μονάδα με διοικητική αυτοτέλεια.
Το κτίριο είναι ιδιοκτησία της κτηματικής Εταιρείας Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.) και έχει παραχωρηθεί επ’ αόριστο στο Ε.Ι.Ν.
Η δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες είναι 201 οικότροφοι από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Σίτιση εξωτερικών δεν υπάρχει.
Η Φ.Ε Καλαμαριάς αποτελείται από δύο (2) κτίρια: (1) ένα ισόγειο και 3 όροφοι και ένα (1) ισόγειο (εστιατόριο-θυρωρείο) και 3 όροφοι.
Τα δωμάτια έχουν μέσα ατομικό μπάνιο με ντουζιέρα.

ΣΠΟΥΔΑΣΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΣΙΝΔΟΥ (ΣΕ)

Άρχισε να λειτουργεί το Μάιο του 1981.
Η Σ.Ε αποτελείται από 1 μονώροφο και 1 διώροφο κτίριο.
Η δυναμικότητα της Εστίας σε κλίνες είναι 216 κρεβάτια.
Τα δωμάτια είναι δίκλινα και οι τουαλέτες και τα μπάνια είναι κοινόχρηστα.
Η Σ.Ε. διαθέτει αναγνωστήριο –βιβλιοθήκη, αίθουσα μουσικής και τηλεόρασης.
Η Σ.Ε. δεν παρέχει σίτιση.

Το σύνολο των φοιτητών που φιλοξενούνται στις φοιτητικές εστίες είναι 1929, περιλαμβανομένων και των ξένων υποτρόφων. Αντιλαμβάνεστε ότι ο αριθμός των εξυπηρετούμενων φοιτητών είναι εξαιρετικά μικρός, δεδομένου ότι υπολογίζεται πως η Θεσσαλονίκη έχει πάνω από 90.000 φοιτητές, οι οποίοι δεν είναι φυσικά όλοι από άλλες πόλεις. Με τη μεταφορά φοιτητών από το κέντρο προς την περιφέρεια, το κόστος σπουδών αυξάνει για πολλές οικογένειες, και οι παροχές του κράτους προς τους οικονομικά ασθενέστερους πολίτες εξανεμίζονται.

Το φοιτητικό επίδομα.

Εκτός από τους 1929 τυχερούς φοιτητές που φιλοξενούνται στις φοιτητικές εστίες, οι υπόλοιποι φοιτητές που μένουν μακριά από το σπίτι τους, επιδοτούνται από το κράτος εφόσον έχουν περάσει όλα τα μαθήματα με 1.000€ το χρόνο, με την προϋπόθεση ότι το οικογενειακό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα 30.000€ ετησίως. Υπάρχουν και άλλοι περιορισμοί σχετικά με την ιδιοκτησία κατοικιών Τα 1000€ ετησίως είναι ποσό που αντιστοιχεί σε 80€ το μήνα και ισούται με μόλις το 10% των χρημάτων που ξοδεύει ένας φοιτητής. Το μέσο κόστος των σπουδών είναι 800€ το μήνα, σύμφωνα με έρευνα των φοιτητών του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι η μέριμνα του κράτους προς τους οικονομικά ασθενέστερους φοιτητές υπάρχει μόνο στα χαρτιά, αφού οι γονείς βάζουν πολύ βαθιά το χέρι στη τσέπη για να σπουδάσουν τα παιδιά τους.

Το μέλλον.

Το πρόβλημα του κόστους των σπουδών θα ενταθεί με τη μεταφορά φοιτητών στην περιφέρεια, τη μείωση των μετεγγραφών και την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία φυσικά θα έχουν δίδακτρα, τα οποία σε λίγα χρόνια θα καθιερωθούν και στα δημόσια πανεπιστήμια.
Θα επιστρέψουμε λοιπόν στο καθεστώς της δεκαετίας του 60, όταν πολλά παιδιά δεν σπούδαζαν παρόλη την επιτυχία τους στο πανεπιστήμιο, λόγω έλλειψης χρημάτων.
Αυτή η εξέλιξη πιστεύω ότι δεν αποτελεί πρόοδο της κοινωνίας μας, αντίθετα είναι οπισθοδρόμηση αφού επιστρέφουμε σε συνθήκες σπουδών 50 και πλέον χρόνια πίσω.

Τι πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι.

Οι υποψήφιοι που ελπίζουν σε μετεγγραφή πρέπει κατ’ αρχήν να είναι ενήμεροι για το νόμο περί μετεγγραφών και για τις αντιστοιχίες των τμημάτων.
Μια παράμετρος του νέου νόμου είναι η υποχρεωτική φοίτηση τον πρώτο χρόνο στο τμήμα επιτυχίας. Αυτή η μικρή αλλαγή στο νόμο πέρασε σχεδόν απαρατήρητη από τους περισσότερους υποψηφίους με αποτέλεσμα οικογενειακές αναταράξεις.
Οι αντιστοιχίες των τμημάτων καθορίστηκαν για πρώτη φορά το προηγούμενο σχολικό έτος κι αυτό είναι ένα θετικό πρώτο βήμα, γιατί μέχρι πέρυσι όλοι οι ενδιαφερόμενοι για μετεγγραφή βάδιζαν στα τυφλά. Βέβαια υπήρξαν παράπονα από τα τμήματα για τις αντιστοιχίες που ανακοίνωσε το Υπουργείο Παιδείας, αλλά πιστεύω ότι θα διευθετηθεί το θέμα. Προσοχή λοιπόν όταν έρθει η ώρα του μηχανογραφικού.