Ο ΑΣΕΠ και η ... πίσω πόρτα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 28/1/2007

Ο τρόπος επιλογής των δασκάλων και των καθηγητών και ο διορισμός τους στο Δημόσιο Σχολείο είναι μια διαδικασία που δεν είναι στενά συντεχνιακή, γιατί αφορά όλους τους γονείς που έχουν παιδιά στο σχολείο, αφού όλοι θέλουμε τους καλύτερους δασκάλους για τα παιδιά μας.

Η Ιστορία

Ο διορισμός των εκπαιδευτικών γινόταν μέχρι το 1998 μέσω της επετηρίδας. Ο εκπαιδευτικός μόλις έπαιρνε το πτυχίο του γραφόταν στον κατάλογο με τους υπό διορισμό εκπαιδευτικούς, ανάλογα με την ειδικότητά του, και περίμενε τη σειρά του για να διοριστεί. Κάποια στιγμή το σύστημα αυτό έφτασε στα όριά του, λόγω του μεγάλου αριθμού των πτυχιούχων. Ενώ αναμφισβήτητα ήταν ένα πολύ δίκαιο σύστημα, αυτό ίσχυε μόνο με την προϋπόθεση ότι διορίζονται όλοι. Όταν στη δεκαετία του 80 ο αριθμός των πτυχιούχων αυξήθηκε δραματικά, το σύστημα έφτασε στα όριά του. Έτσι η αναμονή για το διορισμό έφτασε τα … 15 χρόνια και εμφανίστηκαν ειδικότητες που ποτέ δε θα έφταναν οι απόφοιτοί τους στο διορισμό γιατί η αναμονή εκτοξεύτηκε μέχρι και στα 25 με 30 χρόνια.

Η μεταρρύθμιση Αρσένη

Επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη καταργείται το σύστημα της επετηρίδας και καθιερώνεται η πρόσληψη μέσω ΑΣΕΠ με γραπτό διαγωνισμό. Τελικά δίνεται ένα περιθώριο προσαρμογής γι’ αυτούς που είχαν φτάσει κοντά στο διορισμό με την επετηρίδα και οι γραπτοί διαγωνισμοί ξεκινούν εν μέσω αντιδράσεων της εκπαιδευτικής κοινότητας.
Σίγουρα με ένα γραπτό διαγωνισμό διάρκειας 8 ωρών δεν είναι δυνατό να γίνει η πιο σωστή κατάταξη των υποψηφίων, όμως κανείς δεν εμφανίστηκε να προτείνει κάτι δικαιότερο. Η ΟΛΜΕ, το συνδικαλιστικό όργανο των καθηγητών, περιορίστηκε στην «εύκολη» θέση του «όχι στην κατάργηση της επετηρίδας», μη μπορώντας να αντιληφθεί ότι η επετηρίδα είναι το τέλειο σύστημα μόνο όταν διορίζονται όλοι και απλά περιμένει ο καθένας τη σειρά του.

Οι εξετάσεις

Τα αντικείμενα στα οποία εξετάζονται οι εκπαιδευτικοί κατατάσσονται σε δύο θεματικές ενότητες. Η πρώτη θεματική ενότητα περιλαμβάνει την εξέταση στο γνωστικό αντικείμενο. Οι μαθηματικοί δηλαδή εξετάζονται στα μαθηματικά, οι θεολόγοι στα θρησκευτικά. Η δεύτερη θεματική ενότητα περιλαμβάνει την εξέταση σε δύο διαφορετικά αντικείμενα, σε δύο ξεχωριστά γραπτά. Το πρώτο γραπτό αφορά την εξέταση στη Γενική Διδακτική Μεθοδολογία – Παιδαγωγικά θέματα και το δεύτερο γραπτό αφορά την Ειδική Διδακτική, πως διδάσκεται το κάθε μάθημα δηλαδή.

Η κ. Γιαννάκου

Τώρα 9 χρόνια μετά τον πρώτο διαγωνισμό όλοι οι διορισμοί θα γίνονταν αποκλειστικά μέσω του γραπτού διαγωνισμού που ήλεγχε το ΑΣΕΠ, αφού η μεταβατική περίοδος που έθετε ο νόμος έχει ήδη λήξει. Αυτό το σύστημα όμως καταργούσε τις πελατειακές σχέσεις, κάτι που δεν είναι επιθυμητό από μερικούς πολιτικούς. Έτσι η κ. Γιαννάκου καθιερώνει ποσοστά: 60% των θέσεων θα καλύπτονται από το γραπτό διαγωνισμό του ΑΣΕΠ, και το 40% των θέσεων από ένα πίνακα στον οποίο κατατάσσονται οι εκπαιδευτικοί ανάλογα με την προϋπηρεσία τους. Ο τρόπος με την οποία αποκτά ένας εκπαιδευτικός αποκτά την προϋπηρεσία δεν είναι πάντα διαφανής. Στην προϋπηρεσία προσμετράται και η συμμετοχή στο πρόγραμμα πρόσθετης διδακτικής στήριξης ( τα απογευματινά μαθήματα στα Λύκεια) για το οποίο δεν υπάρχουν σαφή κριτήρια πρόσληψης. Βλέπουμε έτσι λοιπόν τους αδιόριστους εκπαιδευτικούς να σκοτώνονται για 2 διδακτικές ώρες την εβδομάδα, που θα τους εξασφαλίσουν την πολυπόθητη και αναγκαία προϋπηρεσία για το διορισμό με το ποσοστό του 40% των θέσεων. Φυσικά η προϋπηρεσία που συμπληρώνει ο κάθε εκπαιδευτικός δεν μπορεί να ελεγχθεί κεντρικά. Έτσι εμφανίστηκαν οι πελατειακές σχέσεις στο διορισμό των εκπαιδευτικών. Κάποιοι λοιπόν αγωνίζονται να διοριστούν μέσω των εξετάσεων με αντίξοες συνθήκες και αναλογίες και κάποιοι άλλοι μπαίνουν από την πίσω πόρτα. Η αναλογία εξεταζόμενων προς διοριζόμενους στον ΑΣΕΠ φτάνει το 1:21 στους φιλολόγους και εξακοντίζεται στο 1:107 στους γυμναστές. Θεωρώ αδιανόητο να υπάρχει η κατηγορία 40%, τη στιγμή που όσοι έχουν προϋπηρεσία πριμοδοτούνται με πρόσθετα μόρια στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ. Όσοι ήταν κοντά στο διορισμό το 1998 έχουν πια όλοι διοριστεί. Ο μόνος λοιπόν λόγος ύπαρξης αυτής της κατηγορίας είναι οι πελατειακές σχέσεις που αναπτύσσονται, ένας τρόπος για να διορίζονται τα πιο «δικά μας» παιδιά. Αντίστοιχος τρόπος βρέθηκε για να πηγαίνουν αυτά τα παιδιά αμέσως μετά το διορισμό τους κοντά στο σπίτι τους, παρακάμπτοντας το σύστημα των μεταθέσεων. Διορίζονται δηλαδή σε εκπαιδευτικές περιφέρειες στις οποίες πλεονάζουν και αποκτούν το δικαίωμα απόσπασης εκεί που υπάρχουν ελλείψεις. Δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν. Ή το Υπουργείο Παιδείας δεν είναι ικανό να προσδιορίσει τις κενές θέσεις και κάνει διορισμούς στην τύχη ή το κάνει επίτηδες, ώστε να ικανοποιηθούν τα εκάστοτε δικά μας παιδιά.
Καθιερώνονται έτσι εκπαιδευτικοί δύο κατηγοριών: Αυτοί που πηγαίνουν από το δύσκολο, όμως ευθύ δρόμο και αυτοί που πηγαίνουν από τον πλάγιο δρόμο.

Η βάση στο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.

Ο κ. Αρσένης το 1998 που καθιέρωσε το γραπτό διαγωνισμό επέβαλε και βάση που έπρεπε να «πιάσουν» όσοι εκπαιδευτικοί ήθελαν να θεωρούνται επιτυχόντες. Τι κέρδιζε όποιος θεωρούνταν επιτυχών; Απολύτως τίποτα. Άλλο επιτυχών και άλλο … διοριστέος. Η βάση αυτή όλοι γνωρίζουμε ότι είναι περιττή όταν έχουμε ένα διαγωνισμό συμπλήρωσης θέσεων. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα από την εξέλιξη της βάσης στους 5 μαζί με τον φετινό διαγωνισμούς. Η βάση λοιπόν άλλαξε 3(!) φορές σε 5 διαγωνισμούς.

Οι αλλαγές στη βάση των διαγωνισμών του ΑΣΕΠ
Διαγωνισμός έτους	Μέσος όρος βαθμολογίας τουλάχιστον:	Σε κάθε θεματική ενότητα τουλάχιστον:
1998	14	12
2000	12	11
2006	11	10

Οι αυξομειώσεις των βάσεων δείχνουν ότι προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες για διορισμούς του Υπουργείου Παιδείας. Τώρα που υπάρχει ανάγκη για πολλούς διορισμούς δασκάλων η βάση χαμηλώνει για να περάσουν πολλοί. Όταν οι ανάγκες καλυφθούν πιθανόν να ανεβάσουν τη βάση για να θέτουν εύκολα εκτός διορισμού τον αριθμό των εκπαιδευτικών που επιθυμούν. Το αντίστοιχο συμβαίνει και με τη βάση του 10 για την εισαγωγή στις Ανώτατες Σχολές. Πρόκειται για ένα τεχνητό φράγμα που καθορίζεται και από τη δυσκολία των θεμάτων.

Συμπέρασμα

Πρέπει να καταργηθεί κάθε διαδικασία που αφήνει έστω και υπόνοιες διαβλητότητας. Ο πιο αδιάβλητος τρόπος αυτή τη στιγμή και μέχρι να προταθεί ένας καινούριος είναι ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ. Σίγουρα μία εξέταση διαρκείας 8 ωρών δε μπορεί να κατατάξει με απόλυτη ακρίβεια τους υποψήφιους, ιδίως όταν υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι για λίγες θέσεις. Αυτό σημαίνει ότι όσοι δεν περνούν δεν είναι κατ’ ανάγκην κακοί δάσκαλοι ή καθηγητές κι όσοι περνούν δεν είναι πάντα οι καλύτεροι, όμως σε γενικές γραμμές είναι ένας αδιάβλητος τρόπος κατάταξης των εκπαιδευτικών, όμοιος με τις πανελλήνιες εξετάσεις που ποτέ δεν αμφισβητήθηκαν.

Δείτε στον πίνακα τις θέσεις και τον αριθμό υποψηφίων στους 2 τελευταίους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ.

συγκριτικά στοιχεία συμμετοχής υποψήφιων ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΩΝ 2004-2006
	2006			2004
ΚΛΑΔΟΣ	θέσεις	ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ	ΑΝΑΛΟΓΙΑ	θέσεις	ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ	ΑΝΑΛΟΓΙΑ
ΠΕ 01 ΘΕΟΛΟΓΩΝ	84	3536	1:42	144	3989	1:28
ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ	840	17869	1:21	863	17149	1:20
ΠΕ 03 ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ	570	5485	1:10	388	6051	1:15
ΠΕ 04 ΦΥΣΙΚΩΝ (Συνολικά)	570	8089	1:14	376	7892	1:21
ΠΕ 0401 ΦΥΣΙΚΩΝ	285	4020	1:14
ΠΕ 0402 ΧΗΜΙΚΩΝ	160	2295	1:14
ΠΕ 0403 ΦΥΣΙΟΓΝΩΣΤΩΝ		1
ΠΕ 0404 ΒΙΟΛΟΓΩΝ	85	1071	1:13
ΠΕ 0405 ΓΕΩΛΟΓΩΝ	40	702	1:18
ΠΕ 05 ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ	240	3055	1:13	119	3002	1:25
ΠΕ 06 ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ	312	3983	1:13	905	4613	1:5,1
ΠΕ 07 ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ	396	2015	1:5,1	84	1731	1:21
ΠΕ 08 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΩΝ	84	551	1:6,6	133	573	1:4,3
ΠΕ 09 ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ	84	5632	1:67	188	6568	1:35
ΠΕ 10 ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΩΝ	24	1147	1:48	53	1456	1:27
ΠΕ 11 ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ	72	7722	1:107	230	11039	1:48
ΠΕ 13 ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ	24	1299	1:54	37	2202	1:59
ΠΕ 15 ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ	48	63	1:1,3	149	92	1:0,6
ΠΕ 60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ	960	7670	1:8,0	960	7771	1:8,1
ΠΕ 70 ΔΑΣΚΑΛΩΝ	2580	3741	1:1,5	1320	3334	1:2,5
σύνολα	6888	71857	1:10,4	5949	77462	1:13