Πτυχία με ή χωρίς αντίκρισμα

του Στράτου Στρατηγάκη

Δημοσιεύτηκε 21/3/2006

Κάθε χρόνο διαπιστώνουμε ότι οι υποψήφιοι επιλέγουν σχολές που δίνουν πτυχία με αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Λογικό είναι, ποιος θέλει να είναι άνεργος. Όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Όταν όλοι στραφούν σε ένα επάγγελμα το οποίο έχει καλές προοπτικές, πολύ γρήγορα δημιουργείται υπερπροσφορά επαγγελματιών και σύντομα σταματά να έχει καλές προοπτικές. Πρόσφατο παράδειγμα οι δάσκαλοι. Έφτασε η βάση στο δεκαοκτώ, όλοι δηλώνουν τα παιδαγωγικά τμήματα δημοτικής εκπαίδευσης, οι θέσεις αυξήθηκαν πέρσι. Το αποτέλεσμα θα είναι, όταν αναζητήσουν εργασία τα παιδιά που τώρα μπήκαν στα παιδαγωγικά, θα είναι συμπληρωμένες οι θέσεις και πιθανόν θα έχουμε απογοητεύσεις. Όσοι από αυτούς μπήκαν στα παιδαγωγικά τμήματα γιατί τους αρέσει να βρίσκονται με παιδιά, με την ιδιότητα του δασκάλου, δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα γιατί θα γίνουν καλοί δάσκαλοι και θα είναι αυτοί που τελικά θα προκόψουν επαγγελματικά. Όσοι όμως δήλωσαν τις σχολές αυτές προσδοκώντας μόνο στην επαγγελματική τους αποκατάσταση, αυτοί θα έχουν πρόβλημα. Δεν θα γίνουν οι περισσότεροι καλοί δάσκαλοι, με αποτέλεσμα αυτοί να αποτελέσουν τους αυριανούς άνεργους πτυχιούχους.
Κάτι ανάλογο συνέβη και με τις σχολές της πληροφορικής. Όλοι προσπαθούν να εισαχθούν σε μια σχολή πληροφορικής πιστεύοντας πως εξασφαλίστηκαν. Βέβαια από παντού άκουγαν για το μέλλον που έρχεται, για το ηλεκτρονικό εμπόριο, για τις εταιρείες .com. Όμως το μέλλον δεν ήρθε ακόμα, ούτε γνωρίζει κανείς πότε θα έρθει, με αποτέλεσμα το φάσμα της ανεργίας να είναι πια ορατό.
Είναι σωστό να προσμετρούμε στα κριτήρια επιλογής μας τις επαγγελματικές προοπτικές της σχολής, δεν πρέπει όμως να είναι το πρώτο μας κριτήριο. Οι ειδικοί της εργασίας, που κάνουν τις έρευνες για τις προοπτικές των επαγγελμάτων λένε ότι οι έρευνές τους έχουν ορίζοντα 5 το πολύ 10 ετών, γιατί μετά κανείς δεν γνωρίζει την εξέλιξη των επαγγελμάτων.
Ας δούμε ένα ακόμη παράδειγμα, που δεν έχει σχέση με τις σπουδές στο Πανεπιστήμιο. Στην Καστοριά τη δεκαετία του εβδομήντα και τη δεκαετία του ογδόντα πολλά παιδιά εγκατέλειπαν το σχολείο στο τέλος του Δημοτικού ή στις αρχές του Γυμνασίου, για να ασχοληθούν με τη γούνα. Η γούνα τότε θεωρείτο σίγουρο επάγγελμα με εξαιρετικά υψηλές αμοιβές. Ένας εργάτης γούνας κέρδιζε την εβδομάδα όσα κέρδιζαν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι σε ένα μήνα. Σήμερα που η γούνα είναι σε φθίνουσα πορεία οι άνθρωποι αυτοί είναι άνεργοι. Έχουν όμως κι άλλο πρόβλημα. Δεν έχουν καμία δυνατότητα άσκησης άλλου επαγγέλματος, πέραν του αγροτικού, γιατί είναι απόφοιτοι δημοτικού με μοναδική γνώση τη γούνα. Τα παιδιά που δούλευαν στη γούρνα τη δεκαετία του ογδόντα είναι σήμερα 35-40 ετών και είναι ήδη τελειωμένοι επαγγελματικά, γιατί δεν μορφώθηκαν, δεν γνωρίζουν κανένα άλλο επάγγελμα κι ούτε έχουν τη δυνατότητα να στραφούν αλλού, αφού ως αμόρφωτοι δεν μπορούν να μάθουν κάτι άλλο. Πολλά προγράμματα επανακατάρτισης ανέργων έγιναν με λίγα έως ανύπαρκτα αποτελέσματα γιατί οι επανακαταρτιζόμενοι δεν είχαν την απαραίτητη υποδομή γνώσεων, ώστε να ανταποκριθούν στις νέες γνώσεις.
Είναι απαραίτητη λοιπόν η μόρφωση, γιατί θα μας δώσει ευελιξία ώστε να μετακινηθούμε από τον ένα επαγγελματικό χώρο σε άλλο, αν κάτι δεν πάει καλά. Δεν πάει χαμένο το διάβασμα που κάνετε τώρα. Είναι το διαβατήριό σας, στις επαγγελματικές σας επιλογές και αλλαγές.
Τα επαγγέλματα, όπως και ολόκληρη η κοινωνία μας, αλλάζει πολύ γρήγορα ( ποιος φανταζόταν πριν από δεκαπέντε μόλις χρόνια, πόσοι άνθρωποι θα εργάζονταν σήμερα στην κινητή τηλεφωνία). Με κόπο πια μπορούμε να παρακολουθούμε τις αλλαγές. Αν λοιπόν επιλέξουμε ένα επάγγελμα μόνο και μόνο γιατί έχει ζήτηση στην αγορά εργασίας, τότε θα έχουμε δύο προβλήματα.

Πιθανό να γίνουμε κακοί επαγγελματίες, μια και το διαλέξαμε μόνο για τις προοπτικές του κι όχι γιατί μας αρέσει.
Σε οποιαδήποτε αλλαγή στον επαγγελματικό μας χώρο χάνεται ο μοναδικός λόγος για τον οποίο βρεθήκαμε εκεί.

Δηλαδή να μην κοιτάζουμε καθόλου τις επαγγελματικές προοπτικές; Όχι βέβαια. Δεν λέω αυτό. Απλά είναι το δεύτερο κριτήριο επιλογής. Το πρώτο κριτήριο πρέπει να είναι πάντα η επιθυμία μας. Πρέπει πρώτα να μας αρέσει, να μας ταιριάζει ο επαγγελματικός χώρος στον οποίο θέλουμε να ενταχτούμε και μετά να κοιτάξουμε να έχει και μέλλον.
Για να πετύχουμε επαγγελματικά, όποια εργασία κι αν κάνουμε, πρέπει να γίνουμε καλοί επαγγελματίες και για να γίνουμε καλοί επαγγελματίες πρέπει να αγαπάμε το επάγγελμά μας. Για να το αγαπάμε απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μας αρέσει και να μας ταιριάζει.
Δυστυχώς δημιουργείται μια εσφαλμένη εικόνα στους υποψηφίους. Βλέπουν τώρα να έχουν μεγάλη ζήτηση οι οικονομικές σπουδές, τα τμήματα πληροφορικής και οι παιδαγωγικές σχολές και πιστεύουν πως αυτό συνέβαινε πάντα. Λογικό είναι, αν σκεφτεί κανείς ότι πριν είκοσι χρόνια κανείς από τους σημερινούς υποψηφίους δεν είχε καν γεννηθεί. Δεν μπορούν να γνωρίζουν λοιπόν, ότι πριν από είκοσι χρόνια δεν υπήρχαν σχολές πληροφορικής και οι οικονομικές σχολές και τα παιδαγωγικά ήταν από τις τελευταίες στις προτιμήσεις των υποψηφίων της εποχής εκείνης.
Τα επαγγέλματα λοιπόν γεννιούνται ακμάζουν παρακμάζουν και πεθαίνουν όπως όλα τα ζωντανά πράγματα.
Εμείς επιλέγουμε αυτό που μας αρέσει, μας ταιριάζει και έχει καλές επαγγελματικές προοπτικές. Ταυτόχρονα έχοντας υπόψη μας πως κάτι μπορεί να αλλάξει φροντίζουμε να είμαστε ενημερωμένοι και κοιτάζουμε όχι μόνο το σήμερα αλλά και το αύριο και το μεθαύριο.